حوزه معدن یکی از بخش‌های فعال در اقتصاد و به ویژه در استان خراسان رضوی است اما معدنکاران همواره از بی‌توجهی‌هایی که در حق این بخش می‌شود گلایه‌مند هستند.
موضوع تحریم‌ها و التهابات اقتصادی که در بخش‌های مختلف اقتصادی وجود دارد سبب شد که به سراغ فضل‌الله احتشام‌نیا نایب‌رئیس خانه معدن خراسان‌رضوی برویم و از وی در مورد اوضاع بخش معدن بعد از موضوعات به وجود آمده در حوزه تجارت خارجی و ارز سئوالاتی را بپرسیم.
آیا التهابات و مشکلاتی که در تجارت خارجی به‌وجود آمده معدن را همانند بخش‌های دیگر تحت تأثیر قرار داده است؟
هم‌اکنون ۳۰ تا ۴۰ درصد تولید واحدهای معدنی در داخل مصرف می‌شود؛ خوشبختانه ما در سال‌های اخیر توانسته‌ایم با راه‌اندازی کارخانجات گندله و کنسانتره‌سازی از صادرات مواد خام جلوگیری کنیم اما به هر حال تحریم‌ها بی‌تأثیر نیست و اینکه بگوییم هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد غلو کرده‌ایم چرا که به هر حال صادرات متأثر می‌شود؛ به عنوان مثال در نظر بگیرید بخشی از صادرات ما را سیمان تشکیل می‌دهد و طبیعی است که با تحریم این مسئله با چالش مواجه شود.

ما همیشه در حوزه معدن می‌گفتیم مزیتی که در این بخش وجود دارد این است که متکی به خارج نبوده و حوزه‌ای درون‌زا است که می‌تواند در مقابل تحریم مقاومت کند با استنادی که شما دارید احتمالا این مسئله نقض می‌شود.
باید این را در نظر گرفت که بخش زیادی از بودجه کشور ما را نفت تشکیل می‌دهد که متأثر از تحریم‌ها بوده و در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیر است اما این آسیب‌پذیری در معدن به اندازه نفت نیست می‌توان گفت که تحریم‌ها اثری ندارد چراکه محصولات آن در داخل تولید شده و در داخل هم به مصرف می‌رسد.
اما در مورد صادرات قاعدتا آثاری به همراه دارد؛ به عنوان مثال در مورد همین سیمان باید گفت با تعداد بالایی کارخانجاتی که در این حوزه تأسیس شده‌اند قاعدتا این میزان از تولید برای بازار داخل برنامه‌ریزی نشده و بخش زیادی از آن صادر می‌شود که اگر جلوی آن گرفته شود مشکلات زیادی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند؛ ما نمی‌توانیم بگوییم که معدن تمام ارتباطاتش با داخل است و هیچ تأثیری از خارج ندارد؛ چرا دارد اما شدت آن نسبت به سایر بخش‌ها بسیار کمتر است.

نوسانات نرخ ارز برای تولیدکنندگان چه مشکلاتی را ایجاد کرده است؟
باید این را گفت که بالا رفتن قیمت ارز برای تولیدکنندگان مناسب بوده است چراکه آنها با ارز تولید خود را صادر می‌کردند و این مسئله سبب شد که رونق خوبی برای آنها به وجود آید و بخش تولید تمایل دارد که قیمت دلار ثابت روی همین میزان ۱۴ یا ۱۵ هزار تومان باقی بماند.
اما مسئله دیگر این است که فشار زیادی روی اقشار ضعیف وارد می‌شود این فشار را دولت تنها به یک شیوه باید از بین ببرد و آن هم اینکه دلار را در حدود قیمت‌های کنونی تثبیت کند تا به تولید کمک شود اما از طرف دیگر کالاهای اساسی مانند برنج، روغن، شکر و سایر مواردی از این دست را در اختیار اقشار مردم قرار دهد تا فشار زیادی بر روی آنها وارد نشود؛ اما تولیدکنندگان تمایل دارند که قیمت دلار بالا باشد و دولت باید برای اقشار مردم بسته‌های حمایتی در نظر بگیرد.

گفته می‌شود با افزایش قیمت دلار بخش تولید توان خرید تجهیزات مورد نیاز خود را ندارد آیا این مسئله در حوزه معدن هم وجود دارد؟
خیر؛ این مسئله در مورد معدن وجود ندارد تأثیری که کمبود ماشین‌آلات می‌گذارد شاید در برابر قیمت دلار نمود آن چنانی نداشته باشد البته تا حدودی بحث ماشین‌آلات و قطعات دچار مشکل است که آن هم نمودی در بخش‌های تولیدی ندارد.

با توجه به جمیع جهات و موضوعاتی که شما در حوزه معدن مشاهده می‌کنید تصور دارید که تا پایان سال گشایشی در حوزه معدن ایجاد شود یا خیر؟
باید این را گفت که ظرف چند ماه گذشته تحرکاتی در حوزه معدن ایجاد شده و احساس می‌کنم تغییر رویه‌ای در این حوزه دیده می‌شود و البته باید گفت که خواه یا ناخواه این اتفاق روزی باید بیفتد که حداقل نیمی از بودجه کشور بر مبنای چیزی به غیر از نفت باشد چراکه وابستگی بودجه به نفت در آخر سبب این امر می‌شود که با به وجود آمدن یک تلنگر اتفاقات ناخوشایندی در بودجه کشور و معیشت مردم به وجود می‌آید و کاش مسئولان ۱۰ سال پیش به فکر این مسئله می‌افتادند که بخش معدن را برای اتکای بیشتر اقتصاد به داخل تقویت کنند.

فکر نمی‌کنید شما به علت اینکه در بخش معدن فعالیت دارید این حوزه را به عنوان جایگزین مناسبی می‌بینید؟

خیر، در کشور ما حدود ۶۴ ماده معدنی جدول مندلیف وجود دارد و این ظرفیت بسیار مناسبی برای فعالیت در این حوزه است که می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور کمک کند.

البته معدن‌کاران هم ناراحتی‌هایی در این حوزه دارند و بر این باورند که تمام توجه نهادهای حمایتی از بخش معدن از فلزات به ویژه سنگ آهن بوده و کانی‌های دیگر تا حدود زیادی نادیده گرفته می‌شوند و البته این موضوع در خراسان رضوی هم به شدت مصداق دارد چراکه این استان هم از دسته استان‌هایی است که تنوع کانی‌های معدنی در آن بالا است نظر شما در این زمینه چیست؟
درست است در استان خراسان رضوی حدود ۴۶ نوع ماده معدنی وجود دارد و این ایراد وارد است بنده همیشه این را گفته‌ام که دولت باید به سمتی حرکت کند که اگر کمک نمی‌کند حداقل سنگ اندازی در مسیر فعالیت معدنکاران نداشته باشد.

آیا در استان خراسان رضوی نیز دستگاه‌های دولتی در حال سنگ اندازی برای فعالیت معدنکاران هستند؟
سنگ اندازی در استان بسیار شدید است؛ بنده به عنوان یکی از اعضای شورای معادن استان می‌گویم هیچ هماهنگی بین ارگان‌هایی که مرتبط با حوزه معدن هستند وجود ندارد و هر کس به سمت و سوی سلیقه خودش می‌رود.
معدن‌کاری که می‌خواهد یک گواهی کشف بگیرد تا یک معدن تأسیس کند باید از ۱۳ سازمان استعلام گرفته و مشکلات زیادی برایش ایجاد می‌شود و به عقیده بنده اگر اثر تحریم‌های خارجی بر فعالیت حوزه معدن ۲۰ درصد باشد اثر تحریم‌های داخلی ۸۰ درصد است.
در واقع باید گفت آن عزمی که مورد نیاز است برای حمایت از تولیدکننده و سرمایه‌گذار وجود داشته باشد نیست و علاوه بر این برخی از سنگ‌اندازی‌ها هم وجود دارد که در مثالی عامیانه فرد عطای فعالیت در بخش معدن را به لقایش ببخشد.