لهستان دومین تولیدکننده بزرگ زغال‌سنگ در اروپا پس از آلمان و نهمین کشور تولیدکننده زغال‌سنگ در جهان بوده که در سال ۱۳۹۱ خورشیدی(۲۰۱۲ میلادی) با حدود ۱۴۴میلیون تن تولید، حدود ۸۴ میلیون تن زغال‌سنگ مرغوب (بیتومینه) و ۶۰ میلیون تن زغال‌سنگ نامرغوب (لیگنیت) را استخراج کرده

اما به صورت تدریجی با افت تولید ۸ میلیون تنی در سال روبه‌رو شده که ۸۰ درصد این افت مربوط به زغال‌های بیتومینه و ۲۰ درصد مربوط به زغال‌سنگ‌های با کیفیت پایین است و مهم‌ترین دلایل آن، نداشتن سرمایه‌گذاری جدید در معادن در سال‌های گذشته و شرایط سخت کار و مشکلات زیست‌محیطی به ویژه نفوذ آب دریاچه پاویدز به حفره‌های استخراجی یک معدن بزرگ زغال‌سنگ در نزدیکی دریاچه است که موجب افت ۲متری آب شده و به اعتراض دوستداران محیط‌زیست انجامیده است.
عوامل فرعی هم وجود دارد که در مجموع به افت تولید داخلی در معادن زغال‌سنگ انجامیده و در نتیجه، صادراتی که لهستان در سال‌های نه چندان دور به آلمان، جمهوری چک و اتریش داشته، قطع شده و به اجبار برای جبران افت تولید، نیاز به واردات زغال‌سنگ خارجی پیدا کرده است.
در شرایط حاضر، ۹۰ درصد انرژی الکتریکی و ۸۹درصد انرژی گرمایشی لهستان از زغال‌سنگ تامین می‌شود و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا سال ۱۴۰۹ خورشیدی (۲۰۳۰ میلادی) زغال‌سنگ مهم‌ترین منبع تامین برق و حرارت لهستان باقی خواهد ماند اما با توجه به یک واحد تولید برق اتمی که قرار است در سال ۱۴۰۱ خورشیدی (۲۰۲۲ میلادی) راه‌اندازی شود و همچنین استخراج گاز از شیل‌های نفتی، امکان دارد تغییراتی در روند این پیش‌بینی‌ها ایجاد شود که تا حدودی میزان مصرف زغال‌سنگ را تغییر خواهد داد.
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که مصرف انرژی در چند سال آینده، رشد چشمگیری نخواهد داشت و ورود انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۱۳۹۹ خورشیدی (۲۰۲۰ میلادی) حدود ۱۹ درصد برق مصرفی را تامین و بخشی از رشد مصرف را جبران خواهدکرد.
مصرف برق لهستان برای سال ۱۴۰۹ خورشیدی نسبت به امروز حدود ۳۰ درصد، مصرف گاز حدود ۴۲ درصد و مصرف تولیدات نفتی حدود ۷ درصد افزایش خواهد یافت.
برنامه‌ریزی‌های درازمدت نشان می‌دهد تا سال ۱۴۲۹ خورشیدی (۲۰۵۰ میلادی) نیمی از مجموع انرژی مصرفی لهستان را زغال‌سنگ تشکیل خواهد داد که با شرایط مصرف فعلی، لهستان سالانه ۸ تا ۱۰ میلیون تن کسری برای مصرف زغال‌سنگ دارد.
این کشور با توجه به طول مسیر و کیفیت، این میزان کسری را از امریکا با نرخ تقریبی ۲۴ دلار بالاتر از نرخ تمام شده داخلی وارد می‌کند. با این روش، برای معدنچیان امریکا تولید کار می‌شود و کمبود زغال‌سنگ نیز تامین خواهد شد.
یادآوری می‌شود که لهستان گاز مصرفی خانگی خود را از خط لوله اروپایی روسیه تامین می‌کند اما با توجه به مشکلاتی که اوکراین در سال‌های گذشته برای انتقال گاز به وجود آورد، این کشور خود را وابسته به انتقال گاز روسیه از اوکراین نمی‌کند و موقعیت تولید انرژی خود را همچنان در رده بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال‌سنگ در اروپا حفظ می‌کند.
با توجه به اینکه همه کشورهای اروپایی برای کم کردن گازهای گلخانه‌ای به طرف سوخت‌های پاک‌تر حرکت کرده‌اند، لهستان برخلاف این کشورها مصرف زغال‌سنگ را با توجه به نیازهای اساسی خود حفظ کرده و به دلیل استفاده از انرژی هسته‌ای، خورشیدی، بادی، آبی، نفت، گاز و انرژی ژئوترمال (زمین‌گرمایی) پیش‌بینی می‌شود علاوه بر تولید داخلی با وارد کردن زغال‌سنگ از امریکا کمبود تولید را جبران می‌کند و بدون توجه به قوانین آب و هوایی پاریس ادامه خواهد داد.
بهرام فرزاد / کارشناس زغال سنگ