ویترین مواد معدنی؛ گامی در جهت معرفی ظرفیت‌های کشور
جمع‌آوری تمامی موادمعدنی در یک مکان ویژه می‌تواند در راستای اطلاع‌رسانی و تبلیغ بخش معدن کشور باشد.
در این زمینه شاهدیم وزارت صنعت، معدن و تجارت ویترینی را در محل ساختمان وزارتخانه ایجاد کرده و در آن ۷۰ نوع ماده معدنی موجود در کشور را جمع‌آوری کرده است. به عقیده کارشناسان بخش معدن، این اقدام می‌تواند به نوعی نشان‌دهنده جایگاه معدنی ایران در جهان و مقام پانزدهم ایران باشد. اما در کنار این موضوع لازم است فضای امن برای انجام فعالیت‌های معدنی در کشور ایجاد شود تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با توجه به ظرفیت بالای ایران به سرمایه‌گذاری در معادن کشور ترغیب شوند. همچنین محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم چهارشنبه گذشته از ویترین مواد معدنی در ستاد معدنی این وزارتخانه رونمایی و استقبال خوبی از آن کرد.
معرفی ظرفیت‌های معدنی کشور در ویترین صمت
مجید پورمقدم مشاور معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره راه‌اندازی ویترین مواد معدنی کشور در حوزه معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به صمت گفت: ویترین مواد معدنی کشور که می‌توان آن را به عنوان موزه مواد معدنی معرفی کرد به منظور معرفی ظرفیت‌های مواد معدنی کشور اعم از فلزی، غیرفلزی، سنگ‌های قیمتی، نیمه قیمتی، سنگ‌های ساختمانی، تزئینی و… که در آن به نمایش در آمده، تهیه شده است.وی با بیان اینکه این ویترین بنا به دستور معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارتخانه ایجاد شده به اهداف اصلی این کار اشاره کرد و گفت: این ویترین با هدف معرفی ظرفیت موادمعدنی خام، همچنین معرفی مواد معدنی با ارزش‌افزوده (فرآوری شده) به جامعه معدنی کشور که متشکل از ۷۰ نوع ماده معدنی از سراسر کشور است ساخته شده است. به گفته پور مقدم، این ویترین با همکاری سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها و همکاران معدنی ستاد راه‌اندازی شده و در کنار هر کدام از مواد معدنی، زیرنویس راهنما شامل نام ماده معدنی، ترکیب شیمیایی، کاربرد و مصرف ماده معدنی به ۲ زبان فارسی و انگلیسی نوشته شده است. مشاور معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: این موزه می‌تواند دستاورد مهم بخش معدن کشور در وزارت صنعت، معدن و تجارت باشد و نقطه عطفی برای شناسایی و معرفی ظرفیت‌های ارزشمند معدنی کشور به آحاد جامعه معدنی و متخصصان و سرمایه‌گذاران در این حوزه به شمار می‌رود.پورمقدم در پرسش به این سوال که ایجاد این ویترین تا چه اندازه در شناسایی مواد معدنی موثر است، به صمت گفت: ویترین مواد معدنی کشور در وزارت صنعت، معدن و تجارت را باید اقدامی مهم برای بخش معدن برشمرد. همانطور که می‌دانید براساس منابع مطالعاتی بین‌المللی معدنی از جمله سازمان زمین‌شناسی امریکا یا سازمان‌های زمین‌شناسی بریتانیا و همچنین پایگاه داده‌های معدنی جهان، ایران رتبه ۱۸جهانی و رتبه ۱۰آسیایی از نظر جمعیتی و رتبه ۱۸ جهانی از نظر مساحت را از آن خود کرده است. وی ادامه داد: همچنین کشور ما با داشتن ۷۰نوع ماده معدنی در جایگاه ۱۵جهان از نظر تنوع مواد معدنی قرار گرفته است. در واقع بیشتر عناصر جدول مندلیف در ایران یافت می‌شود، البته در مقایسه با کشوری مانند چین که بیش از ۱۷۰نوع ماده معدنی در اختیار دارد، فاصله زیادی داریم اما از نظر مقایسه تعداد انواع مواد معدنی با افغانستان برابر هستیم که یکی از راهکارهای افزایش تنوع مواد معدنی و ارتقای رتبه ایران در جهان، اکتشافات با اعماق بیشتر برای شناسایی ذخایر پنهان است. پورمقدم افزود: براساس مطالعات زمین‌شناسی و امکان شناسایی ذخایر بیشتر و افزایش تنوع مواد معدنی و در نتیجه ارتقای رتبه ایران در سطح بین‌المللی و براساس منابع معدنی یاد شده، ایران با داشتن ۷درصد ذخایر معدنی جهان و با داشتن بیش از ۴۶میلیارد تن ذخایر قطعی و بیش از ۶۰میلیارد تن ذخایر احتمالی، رتبه ۱۰جهان از نظر بیشترین میزان ذخیره مواد معدنی و رتبه نخست خاورمیانه و رتبه سوم آسیا را دراختیار دارد که در این‌باره ذخایر معدنی کشور چین بیشترین ذخایر مواد معدنی جهان را در اختیار داشته و در رتبه نخست قرار دارد. در کشور این میزان ذخیره هم قابل افزایش است و باعث ارتقای رتبه ایران می‌شود.وی همچنین تصریح کرد: این موضوع منوط به تخصیص اعتبار بیشتر به امر اکتشاف است. ایران در ذخیره و تولید تعدادی از مواد معدنی، رتبه‌های تک رقمی و نخست جهان را داراست و براساس منابع معدنی بین‌المللی، ایران بزرگترین ذخایر فلز روی جهان، رتبه چهارم ذخایر سنگ‌های ساختمانی، رتبه سوم جهان در ذخایر قیر طبیعی، رتبه تک رقمی رقمی جهانی در خاک‌های صنعتی، رتبه هفتم جهان در ذخایر مس و سوم مس آسیا، بزرگترین ذخایر سنگ نمای خاورمیانه و رتبه هشتم جهان در ذخایر گوهر سنگ‌ها را در اختیار دارد. همچنین ایران با کیفیت‌ترین ذخایر خاک سرخ جهان را در اختیار دارد و تنها کشوری است که دارای معادن اورانیوم در غرب آسیاست و براساس گزارش بریتیش پترولیوم، ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی رتبه نخست جهان در ذخایر گازی و به طور کلی ۵ درصد ذخایر جهانی باریت، ۱۰درصد ذخایر آنتیموان جهان و ۰/۰۵ درصد ذخایر فسفات جهان را در اختیار دارد. همچنین رتبه اول جهان در ذخایر زئولیت با کیفیت، ۰۷/۰درصد ذخایر کائولن، ۴/۱ درصد از ذخایر قطعی سنگ‌آهن جهان و با کیفیت‌ترین ذخایر فیروزه جهان را دارد و دارای زیباترین عقیق مینیاتور جهان، ناب‌ترین و خالص‌ترین مس جهان و ۴درصد از ذخایر مس جهان و ۱۰درصد از ذخایر سنگ‌های ساختمانی و تزئینی جهان است.
گفتنی است ابوعلی سینا نخستین دانشمند ایرانی، تقسیم‌کننده مواد معدنی در جهان است که مواد معدنی را به سنگ‌ها، فلزات، سولفورها، نمک‌ها و ترکیبات دیگر تقسیم کرد. وی در ادامه افزود: درباره تولید مواد معدنی براساس آمارهای جهانی، کشور، رتبه نخست تولید فیروزه جهان، دومین تولیدکننده پرلیت، دومین تولیدکننده گچ و رتبه ۱ تولید گچ خاورمیانه، رتبه سوم تولید پوکه معدنی، چهارمین تولیدکننده فلز روی جهان، پنجمین تولیدکننده باریت، رتبه پنجم در تولید نمک دریایی و رتبه نخست جهان در تولید آهن اسفنجی را در اختیار دارد.با توجه به ظرفیت‌های معدنی یاد شده، به قطع می‌توان اعلام کرد ایران کشوری معدنی است و معادن کشورمان، جایگاه ویژه در جهان دارند و اگر عملیات اکتشافی با برنامه‌ریزی فنی و تخصیص اعتبارات همراه باشند بدون شک شاهد افزایش ذخایر و تنوع مواد معدنی و افزایش تولید و اشتغال خواهیم بود و همچنین با معرفی مواد معدنی، شاهد افزایش سرمایه‌گذاری در بخش معادن کشور هستیم.مجید پورمقدم مشاور معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره اینکه آیا بهتر نیست موزه‌ای از تمام مواد معدنی در کشور ایجاد شود نیز اینگونه پاسخ داد: این ویترین دائمی و در واقع موزه مواد معدنی است که در ستاد وزارت صنعت، معدن و تجارت از نظر برخورداری از موقعیت جغرافیایی، حضور متخصصان، دانشگاهیان، معدنکاران و صنعتگران، سرمایه‌گذاران و هیات‌های اقتصاد داخلی و خارجی است و از تمام مواد معدنی کشور تشکیل شده و برای هر ماده معدنی شناسنامه‌ای مختصر به شکل پلاک‌های زیرنویس شامل نام ماده معدنی، ترکیب شیمیایی، کاربرد ماده معدنی به زبان فارسی و انگلیسی وجود دارد که هم نوعی آموزش به شمار می‌رود و هم دستاورد معادن کشور است.وی در ادامه درباره اینکه راه‌اندازی این ویترین تا چه اندازه می‌تواند در جذب سرمایه‌گذار موثر باشد، اظهار کرد: از اهداف اصلی نصب و راه‌اندازی این موزه، معرفی مواد معدنی خام به سرمایه‌گذاران به منظور سرمایه‌گذاری برای جذب سرمایه‌گذاری به منظور ایجاد ارزش افزوده و طراحی فناوری مواد معدنی موجود در این موزه است که در این راستا نیز برای جذب سرمایه‌گذاران، پیشنهاداتی به معاونت معدنی داده شده و با دستور و موافقت دکتر سرقینی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت یکی از پیشنهادات راه‌اندازی موزه مواد معدنی کشور و دیگری تهیه کتابچه سمای تنوع مواد معدنی کشور به دو زبان فارسی و انگلیسی است که در دست اقدام است. در این کتاب مشخص می‌شود که به عنوان نمونه از ۷۰ نوع ماده معدنی چند نوع آن، فرآوری می‌شود و چند نوع از آن خام‌فروشی می‌شود و مواد معدنی با ارزش افزوده به دلیل وافر بودن ذخایر، امکان افزایش واحدهای فرآوری در نقاط دیگر را دارند؟ تاکنون در این زمینه اقدامات بسیار مناسبی انجام شده و مکاتباتی با این استان کشور انجام شده تا ضمن معرفی مواد معدنی که ارزش افزوده ندارند و همچنین سایر مواد معدنی که فرآوری دارند، امکان افزایش خطوط تولید و فرآوری را اعلام کنند و یک نسخه از آن را در پروتال سازمان استانی به منظور اطلاع‌رسانی و جذب سرمایه‌گذاری نصب کنند.این اقدامات در راستای رسیدن به اهداف تعریف شده در سال اقتصاد مقاومتی، تولید، اشتغال و شناسایی ظرفیت‌های خالی معدن برای افزایش تولید، اشتغال و سرمایه‌گذاری است. در پایان از تمام همکاران استان‌ها و همکاران معاونت تشکر می‌کنم به ویژه از دکتر سرقینی معاونت معدنی که با حمایت‌های همه‌جانبه، انگیزه لازم را برای خدمتگزاری فراهم می‌کنند.
تلاش برای جذب سرمایه‌گذار
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان تهران نیز در زمینه اقدامات مختلفی که درباره معرفی ظرفیت‌های معدنی کشور همچون ایجاد ویترین موادمعدنی در وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده به صمت گفت: این اقدام برای آشنایی و آگاه کردن مردم با کانی‌های معدنی و فعالیت‌های انجام شده در حوزه معدن ارزشمند و مناسب است. اما برای اینکه زمینه برای سرمایه‌گذار معدنی مهم است وجود امنیت در کشور ضروری به نظر می‌رسد. زیرا کسی که قرار است در این بخش ورود کند باید امنیت لازم برای حضور در کشور و فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن برایش فراهم باشد. مهرداد شکوهی رازی با بیان این مطلب ادامه داد: اگر تمامی کانی‌های موجود در کشور که در این ویترین به نمایش گذاشته شده‌اند از سوی فعالان بخش معدن شناخته شوند، اما امنیت کافی برای انجام فعالیت‌های معدنی در کشور فراهم نباشد آنگاه چه باید کرد؟ به عنوان نمونه زمانی که یک بهره‌بردار برای شروع فعالیت‌های معدنی به یک روستای دورافتاده در کشور می‌رود اما به دلیل نداشتن آشنایی مردم منطقه با فعالیت‌های معدنی و اینکه تا چه اندازه راه‌اندازی معدن می‌تواند برای خود آنها سودآور باشد، با مقاومت در برابر فعالیت‌های معدنی روبه‌رو می‌شود و عطای کار را به لقای آن می‌بخشد.به گفته وی، اکنون حرفه‌های بسیاری وجود دارند که درآمدشان از معدنکاری بالاتر است و تنها انسان‌های عاشق به دنبال معدنکاری خواهند رفت زیرا دردسرها و چالش‌هایی که بر سر راه معدنکاری وجود دارد به اندازه‌ای زیاد است که ادامه کار برای فعالان بخش معدن را بسیار سخت می‌کند. رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان تهران، در ادامه صحبت‌هایش به بخشی از مشکلاتی که معدنکاران در فعالیت‌های معدنی خود دارند اشاره کرد و گفت: از آنجایی که برداشت از معادن همواره با پسماندهایی همراه است باید تدبیری برای نگهداری این مواد بعد از اتمام فعالیت معدنی اندیشید. این درحالی است که کمکی از سوی سازمان‌های مختلف به معدنکاران ارائه نمی‌شود و آنها خود باید فکری به حال پسماندهای موجود در معادن کنند. در این میان ویترین مواد معدنی که در وزارت صنعت، معدن و تجارت راه‌اندازی شده، می‌تواند جنبه تبلیغی و اطلاع‌رسانی داشته باشد اما برای اینکه بتوان از این موضوع برای اجرای فعالیت‌های معدنی و گسترش آن استفاده کرد، نیازمند یکسری مقدمات در این بخش هستیم. وی ادامه داد: زمانی که از سرمایه‌گذار خارجی برای حضور در بخش معدن ایران دعوت به عمل می‌آید در ابتدا شرایط موجود در کشور در زمینه‌های مختلف همچون انرژی، زیرساخت و از همه مهم‌تر شرایط اقتصادی و فضای تعریف شده برای این بخش را مورد بررسی قرار می‌دهد و در نهایت بسیاری از آنها از اینکه امنیت در فضای کشور وجود ندارد از حضور در معادن کشور خودداری می‌کنند.
دولت حامی بخش معدن است
به گفته شکوهی رازی، این ویترین می‌تواند جایگاه ایران را که در میان ۱۵ کشور معدنی جهان قرار دارد تثبیت کند، اما اینکه اقدام یادشده چه اندازه می‌تواند بر جذب سرمایه‌گذار اثر داشته باشد باید مورد بررسی قرار گیرد. وی ادامه داد: دولت به عنوان حامی می‌تواند اقدامات بسیاری در جذب سرمایه‌گذار داشته باشد. در گام نخست باید به سرمایه‌گذار این تضمین را بدهند که فضای کار در معادن امن است. از طرفی سرمایه‌گذار زمانی که به ایران می‌آید باید شرایط برای انتقال و جابه‌جایی سرمایه‌اش مهیا باشد. این در حالی است که اکنون مشکلات بسیاری برای این موضوع وجود دارد و برای سرمایه‌گذاران خارجی بسیار مشکل است. وی افزود: در دیگر کشورها سود معدن در اروپا و دیگر کشورها بیشتر است و از آنجایی که سرمایه‌گذار همواره ترس از شکست دارد در صورتی که فضای امن برایش فراهم نشود در این حوزه ورود نخواهد کرد.رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان تهران افزود: اگر بازار داخلی مواد معدنی مورد نظر تولیدکنندگان باشد می‌توان گفت این بازار کشش کمی دارد و باید به فکر توسعه آن بود. برای نمونه ایران ذخایر فراوانی از سنگ گچ را در خود جای داده اما تنها به اندازه نیاز کشور و کارخانه‌ها می‌توانیم ماده معدنی استخراج کنیم. حال اگر معدنکاران و کسانی که قصد ورود به بخش معدن دارند را برای ورود به معادن گچ تشویق کنیم در نهایت باعث شکسته شدن نرخ ازسوی تولیدکنندگان این ماده معدنی خواهد شد.
به عقیده وی معدنکار باید بازار فروش داشته باشد و بتواند محصولات تولید شده خود را به فروش برساند. در این میان برای فروش و صادرات محصولات معدنی به دیگر کشورها در گام نخست رفع شدن مشکلات بانکی باید مورد توجه قرار گیرد و در کنار آن گشایش اعتبار تسهیل شود. وی افزود: بازار صادراتی ایران نباید تنها به چند کشور محدود شود. در ابتدا باید مشکلات بانکی رفع شود. در اینجاست که باید دولت به فکر باشد. همچنین مسئولان کشوری همچون وزیران ما باید به کشورهای منطقه سفر کرده و با امضای پروتکل با آنها و کسانی که خریدار مواد معدنی ما هستند کالا و صنایع معدنی را در این پروتکل قرار دهند تا آنها بر اساس نیازشان از ما خرید کنند. این کار همان بازاریابی برای محصولات معدنی است. در واقع ما می‌توانیم از این طریق کالاهای موجود در بخش معدن و محصولات فرآوری شده را به دیگر کشورها معرفی کنیم.
حرکت روبه جلوی بخش معدن
به نظر می‌رسد با توجه به وجود گنجینه‌ای از ذخایر معدنی، توسعه بخش معدن ایران راه طولانی در پیش دارد و اکنون بخشی از آن از سوی فعالان بخش معدن (دولتی و خصوصی) طی شده و در آینده نزدیک می‌توانیم شاهد رشد بخش معدن و معرفی هرچه بهتر کشورمان در بخش معدن باشیم.