رکود ایجاد شده در کشور توانست اقتصاد را بیمار و زمین‌گیر کند. این موضوع بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله معدن و صنایع معدنی را نیز تحت تاثیر خود قرارداد و توانست تعداد زیادی از فعالان این بخش را از فعالیت و سرمایه‌گذاری منصرف کند.
البته این موضوع تنها ناشی از رکود نبود بلکه بخش معدن در ۲سال گذشته با موضوع کاهش قیمت در بازارهای جهانی نیز روبه‌رو بود که توانست فشار وارد بر این حوزه را چند برابر کند. حال در چنین شرایطی برخی از معدنکاران به ویژه فعالان بخش خصوصی ترجیح دادند با کاهش تجهیزات ایمنی بخشی از هزینه‌های خود را کاهش دهند.
پیامدهای حذف تجهیزات ایمنی
در شرایطی که قیمت مواد معدنی سیر نزولی در پیش گرفته و تقاضای چندانی برای آنها در بازار وجود ندارد برخی معدنکاران به‌دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینه‌های تولیدی بوده تا به واسطه آنها بتوانند حیات معادن خود را حفظ کنند اما گاه چنین راهکارهایی از جان کارگرانی را می‌گیرد که برای امرار معاش شغل سخت معدنکاری را انتخاب کرده‌اند. متاسفانه بارها خبرهایی از وقوع حوادث مختلف در بخش معدن یا صنایع معدنی به گوش می‌رسد. در بیشتر مواقع بی‌احتیاطی، نبود اطلاعات کافی از سوی کارگران یا نبود تجهیزات ایمنی از دلایل اصلی است که چنین حوادثی را رقم می‌زند. اگر نگاهی به حوادث رخ داده در چند سال اخیر داشته باشیم به راحتی این موضوع در گزارش‌های ارائه شده قابل مشاهده خواهد بود. رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نیز بارها با تاکید بر موضوع ایمنی در بخش معدن اظهار کرده است: حوادث ناشی از کار در بخش ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست باید به صفر برسد. مهدی کرباسیان گفت: توجه به مقوله «اچ‌اس‌ای»بسیار مهم است. این حوزه جزو حوزه‌هایی است که به شدت به آن اصرار داشته و معتقدم در حوزه «اچ‌اس‌ای»نرمش جایز نیست زیرا این حوزه مرتبط با جان انسان‌ها است. وی افزود: با وجود کاهش حوادث در بخش‌های مختلف معادن در ۲ سال اخیر، حتی نباید یک حادثه هم در این بخش داشته باشیم. به گزارش صمت کرباسیان تاکید کرد: در بخش ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست فقط یک سازمان یا دستگاه نباید مسئول باشد بلکه همه دستگاه‌ها با اولویت دادن به آموزش باید به این باور برسند که این یک موضوع همگانی است. رییس هیات عامل ایمیدرو خواستار توجه بیشتر به ایمنی و همچنین سرمایه‌گذاری در معادن زغال‌سنگ کشور شد و گفت: ایمیدرو در این بخش بیش از ۲/۳میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده و برای ارتقای سطح ایمنی در معادن ۴۰۰ دستگاه «زغال‌سنج» از کشورهای پیشرفته وارد شده که از امروز به‌تدریج در تمام معادن زغال‌سنگ که به‌طور عمده هم خصوصی هستند، توزیع خواهد شد. کرباسیان با بیان اینکه باید در جوار معادن، حداقل امکانات اورژانسی وجود داشته باشد، اضافه کرد: برای همه مراکز استان‌ها، خودرو آمبولانس تهیه شده است. ایمیدرو با اولویت قرار دادن بحث ایمنی در بخش معدن و صنایع معدنی در تلاش است تا خسارات ناشی از این موضوع را به صفر برساند.
اجرای طرح ارزیابی ریسک معادن
حال بحث مهم در اجرای موارد ایمنی در بخش معدن موضوع نظارت بر اجرای توصیه‌های ایمنی است. در واقع نظارت بر معادن و بررسی سیستم‌های ایمنی آنها می‌تواند به میزان زیادی در کاهش حوادث معدنی تاثیرگذار باشد. عباسعلی ایروانی، مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت درباره نظارت بر ایمنی معادن اظهار کرد: نظارت اقدامی حاکمیتی بوده که از سوی وزارتخانه و ادارات تابع (سازمان صنعت، معدن و تجارت) در استان‌ها انجام می‌شود اما در این میان وزارت صنعت، معدن و تجارت از امکانات و کارشناسان سازمان نظام مهندسی معدن نیز برای بازدید از معادن استفاده می‌کند. وی ادامه داد: در واقع ما طرح بازرسی از معادن را در دست داریم که این کار را سازمان نظام مهندسی معدن انجام می‌دهد و در سال حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ معدن که ریسک بالایی دارند را بازرسی می‌کنند. در این بازدیدها تذکرهای لازم به معدنداران داده می‌شود و اگر اشکالی از نظر ایمنی باشد گزارش شده و در صورتی که اشکالات عمده باشد بلافاصله معدن تعطیل می‌شود اما اگر این موارد جزئی باشد مهلتی برای رفع آنها داده خواهد شد. در واقع وزارت صنعت، معدن و تجارت جدا از سازمان نظام مهندسی معدن بحث نظارت را پیگیری نمی‌کند. به‌طور کلی به این علت در قانون معادن اجازه تشکیل سازمان نظام مهندسی معدن داده شد تا بازوی اجرایی و کمک فنی مهندسی برای وزارتخانه باشد.
اثر رکود بر تولیدکنندگان لوازم ایمنی
متاسفانه با تاکیدهای بسیاری که از سوی مسئولان بخش معدن در موضوع ایمنی وجود دارد اما رکود ایجاد شده در بخش معدن توانست آسیب جدی به فروشندگان محصولات ایمنی معدن وارد کرده و میزان تقاضا در بازار این محصولات را نیز کاهش دهد. به گزارش معدنا، خواجه سعیدی، مدیر یکی از شرکت‌های تولید و تامین‌کننده لوازم ایمنی و لباس کار گفت: از آنجا که شرکت‌های تولیدکننده لوازم ایمنی، ابزار و وسایل ایمنی کارگران معدن همچون کلاه، دستکش، کفش‌های مخصوص، لباس و… را تولید می‌کنند، جزئی لاینفک از فرآیند معدنکاری هستند. این مدیر شرکت تولید و تامین‌کننده لوازم ایمنی تصریح کرد: معادن از مشتریان اصلی شرکت ما به شمار می‌آمدند و متضرر شدن این بخش که ناشی از مشکلات اقتصادی زاییده تحریم‌ها بود، به‌ویژه سال گذشته و امسال تاثیر بسزایی بر وضعیت اقتصادی تولیدکنندگانی همچون ما و سایر واحدهای مرتبط با این حوزه داشته است؛ کما اینکه نبود معدنکاران در میان خریداران لوازم ایمنی به وضوح مشهود است. خواجه سعیدی در پاسخ به اینکه تحریم‌ها چه تاثیر مخربی بر کسب و کار آنها داشته است، بیان کرد: نمی‌توان نقش فشارهای اقتصادی بین‌المللی را نادیده گرفت اما عوامل دیگری وجود دارد که سهم آنها در به وخامت کشیدن شرایط تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی بیش از تحریم‌ها بوده است. وی با انتقاد از نبود عملگرایی کافی در حوزه‌های تصمیم‌گیری گفت: اقدامات انجام شده در حمایت از تولیدات داخلی به بخشنامه‌هایی محدود می‌شود که در آن به شرکت‌های دولتی توصیه شده برای تامین مواد و لوازم مورد نیاز از کالاهای تولید داخل استفاده کنند. با عنوان این مطلب که اگر تولید داخل پاسخگوی نیاز آنها باشد و به یک معنا، سنگ بنای استفاده از محصولات و مواد خارجی نیز از پیش گذاشته شده است. مدیر شرکت تولید و تامین‌کننده لوازم ایمنی، همچنین به افزایش هزینه‌های تمام شده محصول تولیدی اشاره کرد و گفت: استفاده از مواد اولیه داخلی همچون پارچه برای تولید لباس کار و…، در مواردی از واردات همین مواد از خارج کشور، هزینه‌های بیشتری به تولیدکنندگان تحمیل کرده است. او در ادامه تصریح کرد: مضاف بر اینکه توان خرید مصرف‌کنندگان محصولات ما که خود با مشکلات عدیده اقتصادی دست به گریبان هستند، کاهش یافته است.
گفتنی است استفاده از تجهیزات و لوازم اولیه ایمنی در معادن از اهمیت ویژه‌ای بر خوردار است و بازار تولیدکنندگان این تجهیزات ارتباط تنگاتنگی با حوزه‌های مختلف معدن و صنایع معدنی به‌عنوان اصلی‌ترین بخش‌های مصرف‌کننده تجهیزات ایمنی دارد به گونه‌ای که هم‌اکنون در نتیجه کاهش فعالیت اقتصادی معادن بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده این لوازم نیز فعالیت و حجم تولید خود را تا بیش از ۵۰درصد کاهش داده‌اند.
