معادن چه بزرگ و چه کوچک باشند در اشتغالزایی نقش مهمی ایفا می‌کنند به ویژه آنکه بیشتر معادن در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته قرار دارند.
در نتیجه فعالیت معادن در این مناطق می‌تواند محرومیت‌زدایی کرده و از مهاجرت به شهرهای بزرگ جلوگیری کند اما در این میان معادنی هستند که به دلایل مختلف فعالیت آنها متوقف شده و عنوان معدن متروک را از آن خود کرده‌اند. امروز سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در نظر دارد با تشکیل کارگروهی در این زمینه ۵۰۰معدن متروکه را احیا کند. این اقدام گام موثری در اشتغالزایی به شمار می‌رود که باید با کمک دولت و بخش خصوصی انجام شود. در ادامه گزارش نگاهی به تاثیر این اقدام خواهیم داشت.
احیای معادن متروک و رونق اقتصاد
یکی از برنامه‌های اولویت‌دار بخش معدن در دولت دوازدهم احیای هرچه سریع‌تر معادن متروکه به قصد رونق بخشیدن به این حوزه اقتصادی و با هدف اشتغالزایی خواهد بود. از این رو دولت دوازدهم برنامه‌های متفاوتی برای رونق بخش معدن در دستور کار دارد. قرار است کارگروهی تخصصی برای احیای ۵۰۰ معدن متروکه در کشور فعالیت خود را آغاز کند. این عملیات با هدف رونق و ایجاد اشتغال برای حداقل ۲۵ هزار نفر اجرایی خواهد شد. به گزارش ایرنا، «محمدرضا بهرامن» رئیس خانه معدن ایران در جلسه هم‌اندیشی این تشکل و ایمیدرو اعلام کرد با راه‌اندازی هر واحد معدنی به‌طور میانگین حدود ۵۰ نیروی انسانی مشغول کار می‌شوند که این مسئله با احیای معادن متروکه عملیاتی خواهد شد. به گزارش صمت، درواقع دولت با نگاهی ویژه به بخش معدن تلاش می‌کند از تمامی ظرفیت‌های موجود در بخش معدن نهایت استفاده را ببرد. امروز در حالی تعدادی از معادن کشور در دسته معادن متروک قرار می‌گیرند که برخی از کشورهای معدنی به دنبال بهره‌برداری از ذخایر معدنی موجود در اقیانوس‌ها یا حتی فضا هستند. هدف‌گذاری برای چشم‌انداز ۱۴۰۴ باعث شده دولت با همراهی بخش خصوصی فعال در حوزه معدن به دنبال استفاده هر چه بیشتر از ذخایر موجود در این بخش باشد اما این اقدام بی‌تردید هم به سود دولت و هم بخش خصوصی خواهد بود. احیای این معادن یعنی رونق اقتصادی و این همان نکته‌ای است که دولت آن را در اولویت‌های اصلی خود قرار داده است. از سویی دیگر با رونق اقتصادی بخش خصوصی که به دنبال ایجاد ارزش افزوده هرچه بیشتر برای خودش است، تمایل بیشتری نسبت به گذشته برای ورود به بخش معدن پیدا می‌کند. چرخش این چرخ باعث می‌شود پروژه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای در بخش معدن و صنایع معدنی با سرعت بیشتری جلو رفته و ما را به اهداف در نظر گرفته شده در چشم‌انداز ۱۴۰۴، نزدیک کند اما در کنار آن نیز بخش زیادی از جوانان این کشور در طرح‌های یاد شده مشغول به کار می‌شوند.
رونق اقتصاد ملی با اعطای تسهیلات
یکی از زمینه‌های رونق اقتصاد ملی تامین سرمایه بنگاه‌های اقتصادی است که نیازمند حمایت دولت و اعطای تسهیلات است. بر این اساس بانک‌ها در ۵ ماه نخست امسال تا ۲۰۸ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده‌اند که از این رقم بیش از ۱۳۳ هزار میلیارد تومان به تامین سرمایه در گردش بخش‌های اقتصادی اختصاص پیدا کرده است. بر اساس پیش‌بینی رئیس کل بانک مرکزی قرار است بانک‌ها در امسال تا ۶۷۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کنند که تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۰۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از این مبلغ تا پایان مرداد پرداخت شده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته تا بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان معادل ۱۷/۴ درصد افزایش دارد. با توجه به اهمیت تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی از کل ۲۰۸ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده، معادل ۶۴/۱درصد کل این تسهیلات رقمی حدود ۱۳۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان در این بخش هزینه شده است که نسبت به ۵ ماه ابتدای سال گذشته حدود ۱۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان افزایش دارد. همچنین با توجه به اینکه صنعت و معدن از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی برای تزریق نقدینگی به شمار می‌روند، در مدت مورد بررسی حدود ۶۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از کل تسهیلات پرداختی را به خود اختصاص داده و از این رقم بیش از ۸۵ درصد آن رقمی معادل ۵۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان به تامین سرمایه در گردش این بخش روانه شده است. در عین حال مبلغ اختصاص‌یافته حدود ۴۰ درصد از کل منابع هزینه شده در تامین سرمایه در گردش کل بخش‌های اقتصادی را در برمی‌گیرد. به گزارش صمت، از سویی دیگر وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز خود به‌دنبال استفاده از راهکارهای مختلف به دلیل حمایت از بخش معدن است تا بتواند به فعالیت‌های معدنی بیش از گذشته رونق بخشد. در این میان ارائه تسهیلات ۱۰هزار میلیارد ریالی به فعالان بخش معدن می‌تواند کمک بزرگ به فعالان این بخش باشد که در سال‌های گذشته به دلیل رکود موجود در بازار عرضه و تقاضا و کاهش شدید قیمت‌ها، نقدینگی آنها کاهش یافته است. البته در این میان نباید از نقش صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی چشم‌پوشی کرد. این صندوق می‌تواند با حمایت‌های خود از بخش معدن رونق را به این بخش آورده و فعالیت‌های معدنی به ویژه ایجاد واحدهای فرآوری را گسترده کند. احیای معادن متروکه در افزایش استخراج مواد معدنی تاثیر بسیار دارد. این معادن می‌توانند محصول استخراجی خود را به معادن بزرگتری که واحدهای فرآوری ایجاد کرده‌اند فروخته و کسب درآمد کنند.
اعطای تسهیلات در جهت رونق اشتغال
پرداخت تسهیلات به واحدهای صنعتی، از پیش‌نیازهای رونق اشتغال است. در همین زمینه و در راستای اجرایی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، دولت با هم‌افزایی اعتبارات مالی که در اختیار دارد، زمینه اجرای برنامه‌های اشتغالزایی را فراهم کرد. با توافقی هفته گذشته بین سازمان برنامه و بودجه و چند دستگاه دیگر دو برنامه ملیِ ایجاد اشتغال با تامین مالی حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت تسهیلات در دستور کار قرار گرفت. در این توافق سازمان برنامه و بودجه میزبان مسئولان ارشد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و برخی بانک‌ها مشارکت دارند. براین اساس برنامه ایجاد اشتغال روستایی و عشایری و همچنین برنامه فراگیر اشتغال امسال در دستور کار قرار گرفت. در این طرح براساس دستور رئیس کل بانک مرکزی حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان برای اشتغال فراگیر به بانک‌ها ابلاغ شده که قرار است تا ۲ واحد درصد از نرخ سود متعلق به این تسهیلات به صورت یارانه تأمین مالی شود. همچنین در طرح ایجاد اشتغال روستایی و عشایری حدود ۱. ۵ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی با پیشنهاد دولت در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که رقمی معادل ۵ هزار میلیارد تومان بوده و در بانک‌ها و صندوق‌ها سپرده‌گذاری شده و به صورت قرض‌الحسنه و با سود صفر درصد خواهد بود. همچنین معادل این مبلغ را قرار است بانک‌ها و دستگاه‌ها تأمین کرده که در مجموع به حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. از این منابع ۵۰ درصد در مناطق روستایی و عشایری توزیع شده و ۵۰ درصد باقی مانده به طور رقابتی و هر جایی که عملکرد مناسب تری داشته باشند اختصاص پیدا می‌کند، اما در مجموع این تسهیلات در طرح اشتغال روستایی و عشایری مربوط به مناطق با جمعیت کمتر از ۱۰ هزار نفر خواهد بود.
حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی
به گزارش صمت، یکی از دیگر از پیامدهایی که حمایت از بخش معدن به همراه دارد، افزایش صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. این موضوع نکته‌ای است که در سال‌های گذشته بارها از سوی حاکمیت و دولت مطرح و بر آن تاکید شده است. از سویی دیگر برخی از مسئولان و فعالان بخش معدن معتقدند درآمدهای نفت می‌تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. درحال‌حاضر با توجه به وجود ظرفیت‌های بسیار در بخش معدن تنها با نگاهی ویژه از سوی دولت و همراهی بخش خصوصی می‌توان شاهد توسعه صادرات غیر نفتی بود. به گزارش ایرنا، در سال‌های گذشته در دولت یازدهم بخش مهمی از نااطمینانی و سردرگمی‌ها در مسیر حرکت اقتصاد ایران رفع شد. رفت‌وآمد هیات‌های تجاری از کشورهای اروپایی فضای جدیدی را ایجاد کرده، به گونه‌ای که حتی بین هیات‌های خارجی نیز رقابت برای سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد. حال در بسته حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۶ که جایگزین بسته ابلاغی در سال گذشته شده، به طور مستقیم دو تکلیف برای وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین شده است. بسته حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای اجرا به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شد. این بسته به پیشنهاد کارگروه برنامه ملی پیشبرد برون‌گرایی اقتصاد (توسعه صادرات غیرنفتی) در جلسه مورخ ۹ مرداد امسال ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به تصویب رسیده است. گفتنی است این ابلاغیه در ۲۵ ماده و ۲۱ تبصره، تنظیم و جایگزین بسته حمایت از صادرات غیرنفتی سال ۱۳۹۵ می‌شود و برای اجرا از یکم فروردین تا پایان اسفند امسال لازم‌الاجراست. در همین زمینه «محمد لاهوتی» رئیس کنفدراسیون صادرات ایران معتقد است آمارهای گمرک نیز این پیام را می‌دهد که به یک حرکت جهادگرانه یا انقلابی نیاز داریم تا مشکلات تولید و صادرات را در سریع‌ترین زمان و با کمترین هزینه برطرف کرده و بتوانیم به سمت تولید با ارزش افزوده بیشتر و صادرات با ارزش افزوده بالاتر حرکت کنیم.
لزوم مساعدت دولت برای احیای معادن متروک
در این باره رئیس کمیته معدن کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تاکید دارد که باید از معادن متروک در قالب‌های مختلف از جمله مطالعاتی استفاده شود و برای بهره‌برداری از این معادن امکانات مشترک موردتوجه قرار بگیرد. به گزارش خانه ملت، داریوش اسماعیلی، با اشاره به اینکه احیای معادن متروک در دستور کار ایمیدرو و خانه معدن ایران قرار گرفته است، گفت: واقعیت این است که تعداد قابل توجهی معادن متروک داریم که بی‌استفاده مانده‌اند یا حداقل شرایط را برای بهره‌برداری دارند که می‌توان از آنها به شکل‌های مختلف استفاده کرد. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برخی معادن متروکه قابل بهره‌برداری هستند، توضیح داد: برخی از معادن متروک قابلیت بهره‌برداری دارند که لازم است احیا شوند اما می‌توان معادنی که ماده معدنی قابل توجهی برای استخراج ندارند را به موزه‌های معدنی تبدیل کرد. نماینده مردم سروستان در مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: دانشجویان رشته زمین‌شناسی و معادن با حضور در موزه معادن فرصت مطالعه از نزدیک را خواهند داشت و می‌توان از موزه معادن به عنوان قطب گردشگری نسبت به جذب گردشگر داخلی و خارجی اقدام کرد. وی به مقرون به صرفه نبودن بهره‌برداری از برخی معادن متروک، اشاره و اظهار کرد: در بین معادن متروک، معادنی وجود دارند که همچنان قابل استفاده هستند اما بهره‌برداری اولیه آنها مقرون به صرفه نیست بنابراین لازم است دولت یا ایمیدرو با کمک و مساعدت، احیای این معادن را در دستور کار قرار دهند. این نماینده مجلس اعتقاد دارد که استفاده از فناوری جدید می‌تواند تاثیر بسزایی در احیای معادن متروک و اشتغالزایی داشته باشد و کمیته معدن کمیسیون صنایع و معادن با مسئولان مربوط از جمله کرباسیان و بحرینی جلسات متعددی داشته است.
