وفـور مواد اولیـه سیمان و فعـالیت ۳ کارخانـه بزرگ مربوط به این ماده معدنی در استان خوزستان باعث نشده که این استان جزو مناطق معدنی کشور به شمار آید.
در این استان ۲۵۵معدن ثبت شـده است که استخراج اسمی سالانه آنها ۱۴میلیون و ۴۲۵هزار و ۷۸۴ تن است، در حالی که در معادن استان ۳میلیون و ۱۸۹هزار و ۵۰۰ریال سرمایه‌گذاری شده است.
بنا به گفته مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان، هر چند خوزستان به لحاظ ظرفیت‌های معدنی ویژه مناطق رسوبی، از جایگاه ممتازی برخوردار است اما به نظر می‌رسد تولید ارزش‌افزوده بیشتر در بخش معدن و صنایع معدنی، نیازمند توجه ویژه بهره‌برداران به زنجیره ارزش در بخش معدن و بازاریابی محصولات معدنی است.
فعالیت ۳ کارخانه سیمان در خوزستان
درباره وضعیت معادن استان خوزستان، کاظم معیدی، معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خورستان در گفت‌وگو با صمت، بیان کرد: استان خوزستان با داشتن بزرگترین ذخایر نفت، بزرگترین رودخانه‌ها و پهناورترین زمین‌های جلگه‌ای، یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران است اما دارای معادن فلزی و زغال‌سنگنیست.
وی درباره ذخایر معدنی استان خوزستان، بیان کرد: سنگ آهک، سنگ گچ، مارن، نمک آبی و سنگی، سنگ لاشه، مرمریت، شن و ماسه رودخانه‌ای و کوهی، دولومیت، سلستین، فسفات، بیتومین، ماسه بادی و سیلیسی، صدف آهکی و خاک رس، ذخایر غنی این استان به شمار می‌آیند.
این مقام مسئول در ادامه بیان کرد: وجود سنگ‌های آهکی با خلوص بالا در مجاورت سنگ گچ، مارن و منابع آب سطحی و زیرزمینی به‌عنوان مواد اولیه تولید سیمان، خوزستان را به یکی از مستعدترین مناطق برای تولید سیمان تبدیل کرده است.
وجود ۳کارخانه تولید سیمان با ظرفیت تولید سالانه ۴میلیون و ۳۰۰هزار تن و اشتغال بیش از هزار و ۳۵۱نفر در این صنعت نشان از ظرفیت بالای صنایع تولید سیمان در اشتغالزایی و افزایش تولید ناخالص ملی دارد.
معیدی با اشاره به ذخایر عظیم شن و ماسه کوهی و رودخانه‌ای در استان خوزستان، گفت: بیش از ۲۰۰واحد شست‌وشو و تولید شن و ماسه در استان فعالیت دارند. علاوه بر این در صنایع دیگری همچون تولید آجر، قالب‌های بتنی، انواع تیرچه و بلوک نیز امکان سرمایه‌گذاری در این استان وجود دارد.
وی با بیان اینکه تولید نمک دریایی در استان خوزستان یکی از نمونه‌های بسیار موفق استفاده از منابع معدنی تجدیدپذیر در کشور است، گفت: در استان خوزستان، سالانه یک میلیون تن نمک دریایی تولید می‌شود.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خوزستان با اشاره به کیفیت و خلوص بالای معادن گچ در این استان، گفت: صنعت تولید پـودر گچ در استان از جـایگاه خوبـی بـرخوردار است. از ایـن رو رسیدن به جایگاهـی کـه شایسته ظرفیت‌های موجود باشد، نیازمنـد تلاش بیشتـر است.
کارخانه قدیمی گچ خوزستان در شهرستان رامهرمز با تولید سالانه ۱۰۰هزار تن پودر گچ برای ۵۹نفر شغل ایجاد کرده است.
به گفته وی، صادرات سالانه ۵هزار تن سنگ گچ، نمونه‌ای از صنایع معدنی موفق استان خوزستان است. علاوه بر کارخانه رامهرمز، کارخانه گچ گتوند، سالانه ۲۰۰هزار تن گچ تولید می‌کند. این کارخانه برای ۳۰نفر اشتغال ایجاد کرده است.
این مقام مسئول در ادامه بیان کرد: کارخانه تولید سنگ‌آهک دانه‌بندی شده در شهرستان اندیمشک با تولید سالانه ۲۰۰هزار تن و اشتغال ۴۰نفر برای مصرف در صنایع فولاد کاربرد دارد.
همچنین کارخانه تولید دولومیت دانه‌بندی شده در شهرستان اندیمشک، با تولید سالانه ۱۰۰هزار تن، برای ۳۰نفر اشتغال ایجاد کرده است.
شناسایی ۱۴ ماده معدنی در استان خوزستان
همچنین در این زمینه، عبدالرضا حرمتی، رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان خوزستان در گفت‌وگو با صمت، بیان کرد: در ایران ۶۸ماده معدنی شناسایی شده است که ۱۴نوع از آنها در استان خوزستان وجود دارد اما تولید تمام این مواد معدنی صرفه اقتصادی ندارد و فقط ۸نوع از آنها در استان تولید می‌شود.
وی در ادامه با بیان اینکه عمده معادن استان خوزستان در دسته مصالح ساختمانی جای می‌گیرند، افزود: عمده معادن خوزستان عبارتند از آهک، گچ، ماسه شسته، ماسه بادی، صدف، نمک دریایی، سنگ لاشه، قیر طبیعی بیتومین و سیلیس یا سنگ فسفات اما بیشترین فرآورده معدنی استان، آهک است که در کارخانههای سیمان کاربرد دارد.
این فعال معدنی با اشاره به مشکلات معدنکاران استان خوزستان، بیان کرد: به نظر من سرمایه‌گذاری نادرستی در معادن استان خوزستان شده است. سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه کم هستند، از این‌رو معادن چندانی دیده نمی‌شوند.
این در حالی است که در تمام جهان، معادن با سرمایه‌گذاری‌های کلان احداث می‌شوند. به عنوان مثال ۲۰۰معدن قاره استرالیا ۲برابر ۵هزار معدن ایران فرآورده معدنی تولید می‌کنند.
این آمار بهترین گواه برای این مدعاست که معادن در ایران کوچک و زیاد هستند و همین مسئله باعث کاهش تولید آنها شده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن استان خوزستان، گفت: معادن سیمان در خوزستان بزرگ هستند و کارخانههای فرآوری آنها نیز در این استان موجـود است امـا با کاهش فعالیت‌های عمـرانی در کشـور، تولـید برای این کارخانه‌ها موضوعیت نـدارد به همین دلیل کمتـر از ظـرفیت و توان تولیـد می‌کنند.
به گفته حرمتی، عمده معادن خوزستان در شهرهای همجوار رشته کوه زاگرس ساخته شده‌اند. کارخانههای سیمان این استان در شهرهای اندیمشک، رامهرمز، بهبهان و مسجدسلیمان مستقر هستند.
این مقام مسئول با بیان اینکه سدسازی‌ها بر تولید شن و ماسه رودخانه‌ای تاثیر گذاشته است، گفت: کاهش سطح آب رودخانه‌ها باعث پایین آمدن سطح آب شده است. ۲واحد تولیدکننده نمک دریایی در استان فعالیت دارند که ۶۰درصد نمک دریایی کشور را تولید می‌کنند.
وی با بیان اینکه کارخانه فولاد خوزستان یکی از نقاط قوت استان است، گفت: این ذهنیت وجود دارد که صنایع معدنی باید در کنار معادن ساخته شوند، در حالی که فولاد خوزستان خلاف این مهم را اثبات کرده است چراکه سنگ‌آهن مورد نیاز این کارخانه وارداتی است.
به نظر من، استان خوزستان با داشتن آب‌های سطحی و همجواری با مرزهای آبی می‌تواند به بزرگترین استان فرآوری مواد معدنی در کشور تبدیل شود.
به گفته حرمتی، استان خوزستان زمینه تبدیل شدن به بزرگترین واحد فرآوری کشور را دارد. سنگ‌های تزئینی ساختمانی، به‌صورت خام وارد ایتالیا می‌شوند و پس از فرآوری، به نرخ بالا در بازار داخلی به‌فروش می‌رسند.
اگر این فرآیند در کشور انجام شود، بدون تردید می‌توان ارزش افزوده ۷۰درصدی برای مواد معدنی داخلی ایجاد کرد.
