تحریمهای امریکا علیه ایران میتواند اقتصاد جهانی را از بین ببرد؛ این تیتر گزارشی است که شورای آتلانتیک در وبسایت خود منتشر کرده و در آن از تاثیر تحریمهای امریکا بر کشورهای هدف تحریم گفته است. در این بین به نظر میرسد نفت همچنان نقطه قوت ایران در روزهای تحریم به شمار میآید.
به گزارش صمت در متن گزارش شورای یادشده آمده: انتظار میرود رویکردی که دولت ترامپ بر مبنای «بیشترین فشار» علیه ایران در پیش گرفته و در نتیجه آن میخواهد صادرات نفت خام این کشور را به صفر برساند، در آیندهای نزدیک بازارها را به لرزه درمیآورد. چنین اتفاقی میتواند اعتبار و تاثیر تحریمهای امریکا را خدشهدار کند. در واقع اعمال دوباره تحریمهای امریکا علیه ایران بر بازار جهانی نفت، بهای نفت، مصرفکنندگان امریکایی و اقتصاد امریکا تاثیرگذار خواهد بود.
شورای آتلانتیک میافزاید علاوه بر نفت ایران، اگر بانک خلق چین (People’s Bank of China) هم از تحریمهای امریکا آسیب ببیند، واکنش تلافیجویانه نشان خواهد داد.
همچنین انتظار میرود اعمال دوباره تحریمها علیه ایران که از ۱۳آبان(۴نوامبر) عملیاتی خواهد شد، صادرات نفت ایران را در کوتاهمدت تا میانمدت به میزان دستکم یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد. این در حالی است که دیگر کشورهای عضو اوپک، به ویژه عربستان سعودی و کشورهای تولیدکننده نفت مانند روسیه این ظرفیت را دارند که تولید و صادرات نفت خام خود را افزایش دهند اما مسئله این است که آیا ظرفیت اضافی این کشورها برای رویارویی با تقاضای جهانی در بازار کنونی نفت کافی است؟ بازاری که در تنگنای عرضه به سر میبرد. کشورهای عمده تولیدکننده نفت مانند آنگولا، کانادا، عراق، کویت، لیبی و ونزوئلا به اهداف خود در زمینه تولید نرسیدهاند و تولیدکنندگان نفت شیل امریکا هم با تنگناهایی روبهرو هستند که مانع تولید بیشتر در کوتاهمدت است.
در نتیجه، این احتمال وجود دارد که کاهش برآمده از تنگنای عرضه جهانی که پیشتر به دلیل تحریمهای امریکا علیه ایران بر بهای نفت ایجاد شده بود، تشدید شود.
شرکت سرمایهگذاری بانکی مورگان استنلی تخمین میزند که عرضه کمتر نفت، بهای نفت برنت را تا ۸۵دلار در هر بشکه در ۶ماه آینده افزایش دهد.
در همین حال شرکت خدمات مالی مریل لینچ در امریکا از رسیدن شاخص نفت به ۹۰دلار در فصل دوم سال آینده میلادی خبر میدهد.
از سویی دیگر بهای رو به رشد نرخ نفت در امریکا موجب سرمایهگذاری بیشتر در صنعت نفت و گاز این کشور میشود و افزایش سرمایهگذاری به ایجاد اقتصاد قویتر و رشد اشتغال در ایالتهای تولیدکننده نفت میانجامد. در همین حال اگر قیمتها از میزان خاصی بالاتر برود و به طور مثال به ۱۰۰دلار در هر بشکه برسد، برای اقتصاد جهان یک ضعف به شمار میآید.
نفت و پتروشیمی، نقاط قوت ایران
گزارش شورای آتلانتیک حکایت از این دارد که در صورت اعمال دوباره تحریمها، نفت همچنان نقطه اتکای ایران در گذر این روزها به شمار میآید. ولید هلالات، کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با صمت نیز این امر را تایید میکند و در این باره توضیح میدهد: واقعیت این است که اقتصاد امریکا با ایران بسیار متفاوت است و ارزش سرمایه برخی شرکتهای حاضر در بورس امریکا را میتوان ۶ تا ۷برابر کل درآمد ارزی یک سال کشور دانست.
چنین واقعیتی نشاندهنده تفاوت قدرت اقتصادی دو کشور است اما واقعیت دیگری هم وجود دارد و آن اینکه مسیر انرژی از ایران میگذرد، به طور مثال روزانه ۱۸/۵میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور میکند که در صورت تحریم ایران، حذف این رقم میتواند بر نرخ جهانی نفت تاثیرگذار باشد.
وی افزود: اگر قرار باشد امریکا صادرات نفت ایران را کاهش دهد یا به صفر برساند در عمل ۵/۲میلیون بشکه از چرخه صادرات جهانی نفت کم میشود، این در حالی است که مردم امریکا به شدت روی نرخ بنزین و سوخت حساس هستند و در شرایطی که انتخابات کنگره نزدیک است، اگر قرار باشد بنزین به صورت افسارگسیخته گران شود، بر نتیجه انتخابات اثر چشمگیر دارد. بنابراین اگر شرایط ایران بسیار پیچیده شود و جایگزینی برای نفتی که از ایران صادر میشود، پیدا نشود، اثر سیاسی منفی بر جمهوریخواهها دارد.
در نتیجه، اصلیترین اثر سیاسی و اقتصادی ایران در جهان برآمده از چندمیلیون بشکه نفتی است که وارد نشدن آن به بازار بر نتیجه انتخابات و نرخ جهانی نفت و بنزین تاثیرگذار است.
هلالات ادامه داد: علاوه بر نفت در حوزههای دیگر هم ایران از بزرگترین تولیدکنندگان متانول جهان به شمار میآید، این در حالی است که تقاضای چین برای این محصولات زیاد است.
در تولید پلیاتیلن هم ایران تولیدکننده بزرگی به شمار میآید که ترکیه و چین از بزرگترین متقاضیان آن هستند و در جهان تقاضای قوی برای این محصولات وجود دارد. در نتیجه کاهش اقلام پتروشیمی در کنار افزایش بهای محصولات حوزه انرژی میتواند تاثیر تحریمهای امریکا علیه ایران را نشان دهد که البته به معنای وقوع تلاطم بزرگ در اقتصاد جهان نیست.