گردشگری معدن یکی از جدیدترین حوزههای گردشگری طبیعت یا همان ژئوتوریسم است که میتواند تجربهای جدید و هیجانانگیز برای گردشگران رقم بزند.
این بازدید شما را با ناشناختههایی از دل زمین، کانیها و سنگهای گرانبها، فعالیتهای معدنکاران و میراث تاریخی آشنا کرده و قابلیت تبدیل یک معدن به مقصدی برای بازدید گردشگران و کسب درآمد پایدار از آن را بهوجود میآورد. صنعت گردشگری راهکاری اندیشید تا معادن متروک را به اسباب معیشت جوامع تبدیل کند و گردشگری معدن پا به عرصه بگذارد. به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، فعالیت معادن علاوهبر تاثیر مثبت اقتصادی و ایجاد اشتغال، به بخشی از میراث تاریخی و فرهنگی سرزمینهای مختلف نیز تبدیل شده است؛ از قدمت معدن گرفته تا روشها و ابزار حفاری میتواند در تاریخ یک سرزمین بهعنوان میراثی ارزشمند خودنمایی کند. کم نیست معادنی که هزاران سال قدمت دارند و از تاریخچه تا روش و ابزار حفاری جذابیتهایی برای گردشگران دارد. از طرفی تغییر سلیقه گردشگران و علاقه آنها به جستوجو برای مقصد جدید میتواند عامل مهمی برای بهرهبرداری از معادن در ارائه خدمات به گردشگران باشد. گردشگران در همه جای جهان هر روز بهدنبال مقصد جدید، فعالیت نو و تجربه اتفاقات جدید هستند و گردشگری معدنی میتواند برای آنها فعالیتی خوشایند باشد.
کدام معادن متروک هستند؟
معادن متروکه به معادنی گفته میشود که دستکم بهمدت ۵ سال غیرفعال بودهاند. بهدلیل نامناسب بودن وضعیت بازار، به اتمام رسیدن ذخایر معدنی، کاهش عیار مواد معدنی، پایین بودن کیفیت مواد معدنی یا عدم توجیه اقتصادی بهرهبرداری، ادامه فعالیت آنها متوقف شده و بهحالت متروک درآمدهاند. معادن متروکه خود ۲ دسته هستند؛ معادنی که ذخیره آنها به اتمام رسیده و معادنی که هنوز ذخیره معدنی دارند، اما ادامه فعالیت و استخراج مواد از آنها بهصرفه نیست. یک معدن متروکه که سالها فعالیتی ندارد و کارگران آن برای تامین معیشت خود راهی شهرهای اطراف شدهاند، میتواند با تبدیل شدن به یک سایت زمین گردشگری به منبعی پایدار برای کسب درآمد تبدیل شود. هر چیزی در این معادن میتواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد؛ از شیوههای حفاری مربوط به قرون گذشته تا نوع کانیها و سنگهایی که از آن استخراج شده است. حتی ابزار و ماشینآلات و مسیر حفاری هم میتواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد.
ظرفیت ایران در گردشگری معدن
خوشبختانه بهدلیل وجود معادن متروکه و فعال متعدد در کشورمان امکان توسعه گردشگری معدن با فرصتهای بیشماری همراه است. توسعه این بخش از گردشگری با توجه به قابلیتهای موجود در کشورمان میتوان منجر به کسب درآمد پایدار، تغییر سلیقه گردشگران و رونق روستاها و شهرهای نزدیک به معادن شود. وجود معادن متعدد در ایران اعم از معادن متروکه و فعال میتواند زمینهای برای ایجاد شغل و درآمد پایدار باشد؛ معادن روباز مس، طلا، آهن، سنگهای ساختمانی، گهرسنگها وسرب و روی در صورت بهرهبرداری اصولی در راستای ترویج صنعت گردشگری، میتوانند به سایتهای ارزشمندی برای بازدید گردشگران تبدیل شوند.
معدن پتاس خور و بیابانک
معدن پتاس خور و بیابانک نمونهای بسیار عالی از کاربری معادن برای اهداف گردشگری است. دهکده نمکی خور در استان اصفهان واقع شده و یکی از مقصدهای ژئوتوریسمی کشور در حوزه گردشگری معدنی بهشمار میرود. در این دهکده زیرساختهای اقامتی، استخر شنا و حمام نمکی، آبشار نمکی و بهره بردن از پدیدههای طبیعی مانند آسمان زیبای کویر و اجرای برنامههای رصد آسمان شب، کویرنوردی و بازدید از رملها و تپههای ماسهای برای گردشگران فراهم شده است.
معدن نمک گرمسار
وجود
معادن نمک در گرمسار موقعیت بسیار خوبی برای توسعه گردشگری سلامت با
استفاده از مواهب طبیعی است. نمک از گذشتههای بسیار دور بهعنوان کالایی
ارزشمند.
معادن زغالسنگ البرز مرکزی
وجود معدن فلورین در شهرستان سوادکوه استان مازندران یکی دیگر از سایتهایی است که توان بالایی در جذب گردشگران دارد. این معادن برای استخراج زغالسنگ و با حفر تونل مورد استفاده قرار گرفته و اکنون با ایجاد زیرساختهای لازم برای پذیرش گردشگران توان تبدیل شدن به یکی از سایتهای ژئوتوریسمی استان مازندران را دارا است.
معدن فیروزه نیشابور
معدن فیروزه نیشابور قدیمیترین معدن فعال جهان در سنگ فیروزه است. گفته میشود این معدن بیش از ۲۰۰۰ سال فعالیت دارد و نمونه سنگ استخراج شده از آن بهدلیل ارزش و کیفیت در موزه لندن نگهداری میشود. این معدن بهدلیل نزدیکی به ۲ مقصد گردشگری مهم در شرق کشور (مشهد و نیشابور) میتواند بهیکی از قطبهای گردشگری معدن در کشورمان تبدیل شود.
معادن سرب و روی انگوران
معدن سرب و روی انگوران واقع در استان زنجان بزرگترین معدن فعال کشور در حوزه استخراج سرب و روی است که بهدلیل نزدیک بودن به طبیعت بکر و وجود جاذبههای زمینشناسی در منطقه میتواند یکی از مهمترین سایتهای زمینگردشگری در استان زنجان باشد. در کشورهای دیگر معادن پس از اتمام فعالیت و پایان ذخیره معدنی بازسازی شده به سایتهایی برای بازدید گردشگران و برگزاری تورهای زمینگردشگری تبدیل میشوند. این معادن با تجهیز به مراکز تفسیر میراث گردشگری و با خدمت گرفتن مفسرین میراث و راهنمایان ژئوتوریسم تغییر کاربری میدهند.
در واقع فعالیت معادن در ۴ مرحله اکتشاف، استخراج، فرآوری و مرمت و ساخت برای اهداف گردشگری صورت میگیرد. اگر همین مراحل درباره معادن موجود در کشور ما نیز انجام شود، میتواند بهجای تبدیل شدن معادن متروک به معضلی زیستمحیطی و بیکاری کارگران بعد از اتمام ذخایر معدنی، زمینهساز توسعه گردشگری معادن، ایجاد درآمد پایدار و توسعه مناطق روستایی باشد. بهره بردن از دانش و تجربه راهنمایان گردشگری، معدنکاران بازنشسته، کارشناسان معادن و کارشناسان سنگها و کانیها، این تجربه را برای گردشگران لذتبخش کرده و بازدیدی هدفمند را بهدنبال خواهد داشت.