ایران سابقه چندهزارساله در صادرات و واردات گوهرسنگها دارد. در گذشته سنگهای قیمتی به شکل خام از کشورهای شرقی وارد کشور میشدند، در شهر سوخته نزدیک زابل فعلی بهعنوان مرکز تراش و پردازش کشور به هنر ایرانی آغشته و بعد به کشورهای جنوب غربی ایران یعنی بابل، مصر و رم صادر میشدند؛ بنابراین ایران قدمت ۴۰۰۰ ساله در زمینه گوهرسنگها دارد.
شناختهترین گوهرسنگ در ایران سنگ فیروزه است. امروز تنها معدن فعال
فیروزه در نیشابور جای گرفته که در دنیا هم شناخته شده است. این معدن
تاریخ ۷ هزار ساله دارد. سنگ فیروزه بهصورت خام و تراشخورده بازار خوبی
در خارج از کشور دارد. بسیاری از مناطق دنیا تمایل دارند که فیروزه
نیشابور را بهصورت خام یا پردازششده، خریداری کنند. در این بین معدن
نیشابور بهتنهایی نمیتواند تامینکننده نیاز داخلی کشور باشد؛ بنابراین
بهتر است معادن دیگر فیروزه که هماکنون غیرفعال هستند، فعال شوند. حتی اگر
فیروزه خام از کشورهای دیگر وارد کنیم، ممکن است قابل قبول باشد، چراکه
تقاضای فیروزه داخلی بیش از ظرفیت معدن نیشابور است.
آنچه نباید اجازه ورود پیدا کند، سنگ پردازششده قیمتی و نیمهقیمتی است، چراکه مانع رشد صنعت داخلی
میشود. اگر سنگ نیمهقیمتی بهطور خام وارد کشور شده و با هنر ایرانی
پردازش شود، اتفاق خوبی است. در مقابل نباید سنگ نیمهقیمتی و قیمتی
پردازششده وارد کشور شود. در واقع باید ورود سنگهایی مثل یاقوت و زمرد
بهصورت خام باشد تا با هنر ایرانی پردازش و بعد صادر شود.
در ادامه باید گفت واردات سنگهای قیمتی به ایران از نظر تجاری اشکالی
ندارد. به دلیل اینکه اغلب سنگهای قیمتی در ایران وجود ندارد، واردات آن
هم خالی از اشکال است. ما گوهرسنگهای قیمتی مثل الماس، یاقوت کبود یا زمرد
را در کشور نداریم و تنها در گروه نیمهقیمتیها یعنی عقیق، گارنت، فیروزه
و شجر توانمند هستیم؛ بنابراین واردات ما بیشتر به سنگهای قیمتی خلاصه
میشود.
باتوجه
به اینکه جایگاه گوهرسنگهای ایران در جهان قابلتوجه است، اگر درایت نشان
دهیم، میتوانیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.
در
این بین سازمانهایی مثل ایمیدرو توانستهاند نقش خوبی ایفا کنند. چند
وقتی است که در ایمیدرو بحث گستردهای در زمینه رونق گوهرسنگها مطرح شده
است. تاکنون این سازمان مراحل خوبی را طی کرده و امیدوارم بتوانیم به
پیشرفت قابلتوجهی در این بخش دست یابیم و صنعت گوهرسنگ در ایران رونق پیدا
کند. اگر مطالعات و بررسیهای ایمیدرو به استراتژی موردنظر برسد، بهطور
حتم وضع صنعت گوهرسنگها دگرگون خواهد شد.
