اعتماد، دروازه ورود سرمایه به معدن
چندی پیش معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در جلسه کارگروه تامین مالی خبر از هدایت سرمایه‌های خرد مردمی به سمت تولید از طریق تامین مالی جمعی طبق ظرفیت ماده ۱۱ قانون رفع موانع تولید داد.
طبق گفته سعید زرندی تامین مالی در واقع از طریق جمع‌سپاری منابع مالی سرمایه‌گذاران به‌صورت یک کانال تامین مالی موثر برای دریافت مقدار اندکی سرمایه از مردم به‌منظور سرمایه‌گذاری‌های متوسط انجام می‌شود که یک الگوی جدید تامین سرمایه برای پروژه‌های جدید و طرح‌های نوآورانه و کسب‌وکارهای کوچک است. همچنین بر این موضوع تاکید شد که تامین سرمایه از این روش برای شرکت‌های بزرگ به‌ویژه شرکت‌هایی که در بورس و فرابورس پذیرش شده‌اند، منع شده تا رقابت تنها برای تامین سرمایه شرکت‌های کوچک و دارای طرح و ایده نو صورت پذیرد.
حال موضوع مهمی که مطرح می‌شود آن است که جمع‌آوری سرمایه‌های مردمی به‌منظور راه‌اندازی معادن، چه مزایای بالقوه‌ای دارد و چه معایب و زیان‌های بالفعلی را در ادامه به‌وجود می‌آورد. همچنین وجود بستر مناسب و شرایط مطلوب برای ورود سرمایه‌های مردمی به بخش معدن، از دیگر مباحثی بود که صمت درباره آن با کارشناسان و فعالان این حوزه گفت‌وگو کرد. با صمت همراه باشید:
سرمایه‌های سرگردان
کوروش شعبانی، نایب رئیس انجمن مس ایران و رئیس کمیته هماتیت خانه معدن ایران در گفت‌وگو با صمت معادن کشور را یک فضای مناسب برای سرمایه‌گذاری معرفی کرد و گفت: برای ورود سرمایه‌های خرد مردمی به بخش معدن هنوز بستر مناسبی فراهم نشده اما این به آن معنا نیست که نباید به سمت چنین اقداماتی حرکت کنیم. معدن بخشی پرظرفیت است و فضای مناسبی برای ورود انواع سرمایه‌ها در این حوزه وجود دارد. در ارتباط با مشارکت مردم نیز بحث اصلی سرمایه‌گذاری اصولی و جذب سرمایه‌های سرگردان مردمی است، چراکه انبوه منابع مالی به هر سمتی که رود باعث تخریب آن بازار می‌شود؛ به‌عنوان مثال انباشته شدن سرمایه‌های خرد مردمی در بازار مسکن یا سکه رانت به‌وجود آورد و باعث تورم یا حتی رکود در این بازارها شد.
شعبانی در ادامه به نبود بستر مناسب در بخش معدن برای ورود سرمایه‌های مردمی اشاره کرد و گفت: بخش معدن برای جذب سرمایه‌های مردمی ظرفیت بسیار بالایی دارد و می‌تواند ارزش افزوده بسیار بالایی ایجاد کند، اما هنوز زیرساخت مناسبی برای حضور مردم و ورود سرمایه‌های آنها به این بخش مهیا نیست؛ به‌بیانی دیگر بستر قابل‌اتکایی در این زمینه وجود ندارد که افراد بتوانند سرمایه‌های خرد خود را با اطمینان وارد بخش معدن کنند؛ از همین رو در گام نخست باید این زمینه‌ها فراهم شود و سپس مردم را به سرمایه‌گذاری و ورود به بخش معدن ترغیب و تشویق کنیم.
راهکارهای ایجاد بستر مناسب
نایب‌رئیس انجمن مس ایران در ادامه به راه‌حل‌های مهیاسازی شرایط برای ورود سرمایه‌های مردمی به بخش معدن اشاره کرد. او در این باره گفت: وقتی صحبت از تامین زیرساخت می‌شود، به‌معنای آن است که مجموعه‌ای از شرایط فراهم شود تا ضمن جلوگیری از رانت، فضای امنی برای سرمایه‌های مردمی ایجاد شود، چراکه بدیهی است در صورت جمع‌آوری سرمایه‌های خرد مردمی (که در مجموع مبالغ کلانی را تشکیل می‌دهند) و اختصاص آنها به یک بخش یا نهاد برای متولی شدن احیا و راه‌اندازی معادن کوچک و متوسط، احتمال ایجاد رانت و فساد وجود دارد.
همچنین فضای بازار سرمایه و بورس موجود، جوابگو نیست و باید فضای امن‌تری برای جمع‌آوری منابع مالی سرگردان در جامعه در نظر گرفته شود. راه‌حل مناسبی که به ذهن می‌رسد، آن است که سازمانی شبیه بورس اما مختص معدن ایجاد و در این سازمان، تضمین‌هایی با پشتوانه و قابل‌اعتماد ارائه شود. پیشنهاد من به‌عنوان یک فعال معدنی، درگیر شدن صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی و همچنین همکاری با وزارت صنعت، معدن و تجارت است. البته ممکن است سایر فعالان اقتصادی راه‌حل‌های مناسب‌تری داشته باشند، اما نباید فرموش کرد که با اتخاذ هر راهکاری برای تخصیص سرمایه‌های مردمی، باید تضمین حفاظت از این منابع مالی و بازگشت با سود مناسب در پیش گرفته شود.
ورود معادن راکد به بورس
چندی پیش نمایندگان مجلس شورای اسلامی به وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دادند نسبت به واگذاری مجوزها و معادن تعطیل در اختیار خود در قالب شرکت‌های سهامی عام پروژه از طریق بازار سرمایه اقدام کند. عباسعلی ایروانی، مدیرکل دفتر نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره دلایل تدوین طرح واگذاری مجوزها و معادن تعطیل در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت در قالب شرکت‌های سهامی عام پروژه از طریق بازار سرمایه گفت: در کشور دسته‌ای از معادن وجود دارند که بنا به دلایل مختلفی غیرفعال هستند. از بررسی این دلایل می‌توان به مواردی از جمله مشکلات بازار فروش مواد معدنی مربوطه، کمبود سرمایه، نبود ماشین‌آلات مناسب، مسائل منابع طبیعی و آسیب به محیط‌زیست اشاره کرد.
وی افزود: راه‌اندازی این معادن مشروط به حل مسائل یادشده است و مدیریت مناسب بر این بخش همراه با بودجه‌ای مناسب، می‌تواند مشکلاتی را که برای فعالیت این معادن ایجاد شده از میان بردارد. ایروانی در ادامه ضمن تشریح مزایا و معایب معادنی که طبق این طرح وارد بازار سرمایه خواهند شد، گفت: ورود معادن غیرفعال به بازار سرمایه، منابع مالی موردنیاز بازگشت معادن به چرخه فعالیت را تامین می‌کند.
به‌ویژه از این طریق کمکی شایان به معادنی خواهد شد که نبود منابع مالی مناسب، علت غیرفعال شدن آنهاست. مدتی است بحث راه‌اندازی مجدد معادن غیرفعال در وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح شده تا این معادن نه در قالب ادغام بلکه تحت بستری مناسب با استفاده از تسهیلات و امکانات بازار سرمایه، به فعالیت معدنی بازگردند. معادن مد نظر طرح مذکور، خصوصی هستند و دارندگان پروانه بهره‌برداری از آنها، بخش دولتی نیست. از طرفی برخی از معادن بنا بر دلایل دیگری راکد هستند.
متولیان راه‌اندازی دوباره معادن
مدیرکل دفتر نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت ضمن اشاره به دستاوردهای مهم شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در سال گذشته گفت: از متولیان طرح واگذاری مجوزها و معادن تعطیل در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت در قالب شرکت‌های سهامی عام پروژه از طریق بازار سهام، می‌توان به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران اشاره کرد. این شرکت در حال حاضر فعال‌سازی معادن راکد و کوچک را برعهده دارد. شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در سال گذشته افزون‌بر ۲۰۰ معدن را فعال کرد. براساس سابقه چشمگیر شرکت تهیه و تولید مواد و معدنی ایران در فعال‌سازی معادن، این امر برعهده شرکت یادشده گذاشته شده است.
وی در ادامه افزود: گفتنی است در حال حاضر شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران مشغول بررسی تمامی جوانب روند واگذاری معادن به بازار سرمایه با سازمان بورس و اوراق بهادار است، به همین دلیل برای اعلام زمان دقیق اجرایی شدن این طرح زود است و تدوین آیین‌نامه اجرایی طرح واگذاری معادن به بازار سرمایه متناسب با ضوابط بورس و همچنین منفعت فعالان معدنی، در دستور کار است. با این حال انتظار می‌رود در سال آینده شاهد آغاز موفقیت‌های مهم در این زمینه باشیم.
سخن پایانی
امروزه بنا بر شرایط موجود اقتصادی، اقشار مختلف جامعه در پی افزایش ارزش پول موجود در دست خود هستند و این مبالغ چه کم و چه زیاد، در بازارهای مالی مختلف متاسفانه تا حدودی از بین رفته‌اند، به همین جهت جلب اعتماد مردمی برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن کشور و همچنین صیانت از این منابع ارزشمند مالی، اقدام مهمی است که از نظر کارشناسان و فعالان معدنی باید دولت و نهادهای مرتبط به آن توجه کنند.