از اصلاح قوانین تا تدوین استراتژی مدون
مسعود رمضانی: به‌منظور رونق سرمایه‌گذاری در بخش معدن باید از تجربه دیگر کشورها در این زمینه استفاده کنیم.
بیشتر صنایع کوچک و متوسط یا همان SMEها قالب صنعتی پیدا کرده‌اند و برای استفاده از ظرفیت‌های سرمایه‌گذار متوسط باید SMEهای معدنی واقعی ایجاد شوند. تسهیل سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در صنایع معدنی و ورود سرمایه‌گذاران در این بخش نیازمند داشتن برنامه و استراتژی مدونی است که باید در دستور کار اصلی مسئولان صنعت و معدن کشور قرار گیرد و اهداف آن با جدیت پایش و بررسی شود. در این میان حضور بخش خصوصی توانمند و خبره می‌تواند موجب رشد و شکوفایی صنایع معدنی کشور شود. کارشناسان معدنی در گفت‌وگو با صمت با بررسی مشکلات سرمایه‌گذاری در بخش معدن به راه‌های رفع مشکلات سرمایه‌گذاری در این بخش اشاره کرده‌اند.
تقسیم‌بندی معادن بین پیمانکاران کوچک و بزرگ
دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران در گفت‌وگو با صمت در تشریح موانع حضور بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بخش اقتصاد، این بخش را به‌مثابه یک جنگل دانست که در آن درخت‌های بزرگ چنان سایه انداخته‌اند که مانع رسیدن آفتاب به کف زمین می‌شوند. به‌گفته این فعال اقتصادی همین عامل سبب شده صنایع کوچک امکان رشد نداشته باشند. در حال حاضر لازم است به‌منظور ایجاد فرصت و انجام فعالیت، مجموعه‌های بزرگ که در اختیار بخش‌های قدرتمند دولتی، خصولتی و نظامی هستند، در اختیار بخش خصوصی قرار گیرند؛ ضمن اینکه بهتر است معادن کوچک به دست معدنداران کوچک و معادن بزرگ نیز به‌دست معدنداران بزرگ اداره شود.
شهرام شریعتی درباره رونق سرمایه‌گذاری در بخش معدن تصریح کرد: باید از تجربه دیگر کشورها در این زمینه استفاده کنیم. بیشتر صنایع کوچک و متوسط یا همان SMEها قالب صنعتی پیدا کرده‌اند و برای استفاده از ظرفیت‌های حضور سرمایه‌گذار متوسط باید SMEهای معدنی واقعی ایجاد شود، اما در حال حاضر شاهدیم که غول‌های صنایع معدنی در کشور به صنایع متوسط ورود پیدا کرده‌اند و در صورتی که ضوابطی در این بخش تدوین شود، شاهد تامین منافع تمامی مجموعه صنایع معدنی خواهیم بود.
قوانینی که باید اصلاح شوند
وی درباره موانع حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن ما عنوان کرد: قوانین ما در بخش سرمایه‌گذاری، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به‌نوعی مانعی بر سر راه سرمایه‌گذاری خارجی است، وگرنه آن چیزی که برای کاسب و تاجر خارجی از اهمیت برخوردار است، ورود سرمایه به کشورها و برداشت سود حاصل از آن است.
شریعتی با اشاره به روند اخذ مجوز فعالیت اقتصادی در ایران گفت: در حال حاضر اخذ جواز تاسیس و گرفتن مجوزهای آب، برق و گاز برای سرمایه‌گذار داخلی در صورتی که پیگیری مستمر داشته باشد، حدود ۸ ماه تا یک سال زمان می‌برد، در حالی که همین روند در دیگر کشورها در فرآیند زمانی ۲، ۳ روزه انجام می‌شود. این موارد دست‌اندازهای ورود سرمایه‌گذار باتوجه به اهمیت زمان بازگشت سرمایه به‌شمار می‌روند و باتوجه به این شرایط نمی‌توان به حضور سرمایه‌گذار خارجی امیدوار بود. شریعتی در ادامه گفت: یکی دیگر از مشکلاتی که باید در جذب سرمایه‌گذاری به آن توجه شود، وجود ریشه و اصالت صنعتی و معدنی در سرمایه‌گذار است، چراکه داشتن تخصص از ضروریات ورود به این بخش است و تنها داشتن پاسپورت و سرمایه خارجی دلیلی بر صلاحیت مشارکت در طرح‌های معدنی کشور نمی‌شود.
رایزن اقتصادی متخصص در تعاملات
وی به اهمیت داشتن رایزن اقتصادی در صادرات و واردات مواد معدنی اشاره کرد و افزود: مشکل امروز ما نداشتن رایزن اقتصادی متخصص است. یک رایزن خوب باید علاوه بر داشتن تخصص در آن بخش خاص، دارای هدف و قدرت کافی نیز باشد. همچنین اعزام رایزن ازسوی وزارت امور خارجه نیز باید باتوجه به ظرفیت کشورهای خارجی انجام شود؛ به‌عنوان مثال اگر قرار است در حوزه معدن با کشورهایی همچون تونس، مراکش و الجزایر کار کنیم، باید رایزنی اعزام کنیم که در حوزه فسفات تخصص داشته باشد. همچنین در صورتی که یک کشور ظرفیت‌های کافی در بخش معدن داشت، بهتر است از چند رایزن متخصص استفاده شود.
شریعتی درباره وضعیت زیرساخت‌ها در کشور برای عملیات معدنکاری گفت: عملیات معدنکاری در کشور همواره در مناطق متمولی مانند کرمان، زنجان و اصفهان که از زیرساخت‌هایی مانند آب و برق و گاز برخوردارند، انجام شده و هیچ‌گاه از ظرفیت‌های مناطق محرومی مانند سیستان‌وبلوچستان یا حتی خراسان جنوبی استفاده نکرده‌ایم.
راه‌های رفع موانع سرمایه‌گذاری
عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران بر برندسازی تولیدات معدنی در ایران تاکید کرد و گفت: در زمینه برندسازی باید برنامه‌ای تدوین شود، چراکه برندسازی تولیدات معدنی سبب افزایش اعتبار شرکت‌ها و در نهایت افزایش اعتبار کشورمان نزد سرمایه‌گذاران خارجی می‌شود.
به گزارش روابط عمومی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، کیوان جعفری طهرانی در سخنرانی علمی باعنوان «بررسی فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی جذب سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی» که با حضور اعضای هیات علمی و پژوهشگران موسسه یادشده برگزار شد، بر اهمیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی تاکیدکرد و افزود: ارائه اطلاعات درست و شفاف به سرمایه‌گذاران خارجی از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه این امر در جلب اعتماد آنها بسیار موثر است.
عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران همچنین بر معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و چالش‌هایی که سرمایه‌گذاران با آن مواجه می‌َشوند، تاکید کرد و گفت: رعایت این موضوعات سبب می‌شود سرمایه‌گذاران خارجی با اطلاعات کافی از وجود مشکلات و داشتن راه‌حل برای آن در کشورسرمایه‌گذاری کنند. طهرانی اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در بخش معدن به‌دلیل هزینه بالا، بازگشت زمان‌بر سرمایه و ریسک بالا به‌ویژه در مرحله اکتشاف، از سرمایه‌گذاری‌های پرریسک محسوب می‌شود، به همین دلیل اکتشاف توسط شرکت‌های کوچک و بهره‌برداری توسط شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود.وی تصریح کرد: هرچند سرمایه‌گذاری در بخش معدن همیشه با موفقیت انجام نمی‌شود، اما این موضوع از لزوم سرمایه‌گذاری در این بخش نمی‌کاهد و در صورت یافتن ذخایر مکفی، بهره‌برداری آن به شرکت‌های بزرگ واگذار می‌شود، زیرا در بخش بهره‌برداری هزینه سرمایه‌گذاری بالا و مدت زمان بازگشت سرمایه زیاد است.
شناسایی حوزه‌های اولویت‌دار
عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران بر لزوم شناسایی حوزه‌های اولویت‌دار معدنی و ضرورت شفافیت اطلاعات در زمینه‌های فنی و اقتصادی طرح‌های سرمایه‌گذاری و مطالعه امکان‌سنجی تایید شده توسط بانک‌ها تاکید کرد و افزود: طرح‌ها زمانی اجرا می‌شوند که بانک خارجی مطالعات امکان‌سنجی را قبول و تایید و با اعطای وام سرمایه‌گذاری کند. در این صورت بانک داخلی نیز باید در سرمایه‌گذاری شرکت کند تا ریسک سرمایه‌گذاری را برای بانک و سرمایه‌گذارخارجی کاهش دهد.وی ادامه داد: حاکمیت شرایط بی‌ثبات اقتصادی و ادامه تحریم‌ها زمینه فعالیت شرکت‌های تولیدی، معدنی و تجاری را به‌شدت محدود و آنها را با ریسک‌های غیرقابل پیش‌بینی مواجه کرده است.
کیوان جعفری طهرانی بر اهمیت نقش اتاق‌های بازرگانی و تشکل‌های خصوصی در اجرای موثر مقررات در فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از موازی‌کاری و کمک به اصلاح ساختار، تقویت هماهنگی و همسویی در جهت دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی، برنامه‌ریزی و زمینه‌سازی به‌منظور رشد تحقیقات، اطلاع‌رسانی، آموزش، تبلیغات، ترویج و بازاریابی در کشورهای هدف و ساماندهی زیرساخت‌های آماری و اطلاعاتی حوزه تشکل‌های معدنی و بنگاه‌های عضو آنها تاکید کرد.
سخن پایانی…
به‌گفته بسیاری از فعالان معدنی علاوه بر توجه به شناسایی حوزه‌های اولویت‌دار معدنی و کاهش ریسک و خواب سرمایه در این حوزه، مهم‌ترین راه برون‌رفت از بی‌نظمی در عملیات معدنکاری در کشور تدوین استراتژی مدون است که این مهم با بهره‌گیری از دانش مدیران استانی، بازرگانان فعال در این حوزه، معدنکاران خبره و واردکنندگان تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی محقق می‌شود. به‌باور این گروه باید برای برخی از موقعیت‌های جغرافیایی مانند هرمزگان، سیستان‌وبلوچستان، ایلام و خراسان جنوبی که استراتژی مدونی ندارند، برنامه عملیاتی تدوین کرد. در نهایت اینکه اگر خواستار پیشرفت و سرآمد شدن در دنیا هستیم باید مسیرها را به‌خوبی شناخته و از روند حرکت جهان تا ۴۰ سال آینده نیز اطلاع داشته باشیم.