معادن کشور پراکندگی زیادی دارند و در استان‌های مختلف جای گرفته‌اند. هرچند حدود ۲۹۰ معدن قابل بهره‌برداری در استان تهران و شهرستان‌های پاکدشت، دماوند و فیروزکوه قرار گرفته، اما این رقم در برابر تعداد ۳۰۰۰ معدن فعال در کل کشور عدد کوچکی است. روزنامه  صمت  درباره نقش استان‌های معدنی کشور در رشد و تولید اقتصادی با کارشناسان گفت‌وگو کرده که در زیر می‌خوانید.

۲ درصد ذخایر کل کشور در قم

تقی کاظم‌زاده، رئیس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم با اشاره به وضعیت معادن ایران به  صمت  گفت: ایران یک درصد مساحت خشکی جهان را در اختیار دارد، در حالی ‌که ۸‌.‌۱ درصد منابع شناخته‌شده جهانی به میزان ۱۱۰ میلیارد تن را در خود جای‌ داده است؛ به ‌این ‌ترتیب ایران ۶ درصد منابع مس، ۵‌.‌۳ درصد منابع سرب و روی، ۵‌.‌۱۰ درصد زغال‌سنگ و ۲ درصد منابع سنگ‌آهن دنیا را در اختیار دارد.
رئیس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم با بیان اینکه ایران به‌دلیل داشتن منابع و ذخایر مهم معدنی یکی از کشورهای دارای مزیت نسبی است، خاطرنشان کرد: در مجموع نیمی از ۲۴ نوع ماده معدنی فلزی و ۵۹ نوع ماده معدنی غیرفلزی جهان در ایران شناسایی و تعیین ذخیره شده‌اند؛ به‌طوری که اغلب کارشناسان خارجی ایران را بیشتر به‌عنوان یک کشور معدنی می‌شناسند تا یک کشور نفت‌خیز. او با اشاره به توانمندی‌های ایران گفت: باید به برنامه‌های توسعه در بخش معدن و صنایع معدنی بها دهیم، این در حالی است که حجم سرمایه‌گذاری در بخش معدن متناسب با ظرفیت و توانایی آن نیست و هیچ‌گاه نتوانسته‌ایم برنامه مشخصی برای بهره‌برداری از ذخایر خدادادی داشته باشیم.کاظم‌زاده به جایگاه استان قم در حوزه معدن پرداخت و تصریح کرد: استان قم با اینکه یک درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده، ۲ درصد ذخایر کل کشور را در بر گرفته است. باوجود این مساحت کم و در مقابل میزان چشمگیر ذخایری که در قم وجود دارد، به‌طور حتم باید توجه ویژه و خاصی به بخش معدن و صنایع معدنی شود.
رئیس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم با اشاره به مواد معدنی شناخته‌شده در استان قم خاطرنشان کرد: آهک، گچ، سنگ‌لاشه، سنگ ساختمانی، منگنز، مس، نمک آبی و… از جمله مواد معدنی شناخته‌شده در این استان هستند. در حال ‌حاضر برنامه اکتشاف آهن، طلا، مس، سرب و روی و سایر مواد معدنی فلزی را نیز در دست داریم.
کاظم‌زاده تصریح کرد: استان قم در برخی مواد و تولیدات معدنی رتبه اول را دارد که به‌طور مثال می‌توان به تولید منگنز و نمک‌های آبی اشاره کرد. همچنین ۳۰ درصد ذخایر غیرفلزی و یک درصد ذخایر فلزی کشور در این استان وجود دارد. درمجموع قم در بحث ذخایر غیرفلزی رتبه پانزدهم را دارد که ۶۵ درصد آن را مصالح ساختمانی به خود اختصاص داده است.
رئیس اداره معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم درباره تنوع مواد معدنی قم نیز گفت: ۲۵ نوع ماده معدنی در استان قم شناسایی‌ شده و نقش آنها در رشد صنایع معدنی بی‌نظیر است؛ به این ترتیب می‌توانیم حوزه‌‌های بسیاری را در این استان برای سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران پیشنهاد کنیم.

تولید ۵۰ درصد سنگ‌آهن در یزد

سعید افضلی‌پور، رئیس خانه معدن استان یزد با اشاره به ظرفیت‌های معدنی این استان به  صمت  گفت: یزد یکی از استان‌های معدنی کشور است که از دیرباز سابقه فعالیت معدنکاری داشته است. این استان یکی از تامین‌کنندگان اولیه خوراک صنایع معدنی کشور بوده است.رئیس خانه معدن استان یزد ادامه داد: در حال ‌حاضر استان یزد حدود ۵۰ درصد سنگ‌آهن مورد نیاز صنایع فولادی کشور را تامین می‌کند. همچنین این استان بزرگ‌ترین تولیدکننده سرب و روی کشور است، به‌طوری که معادن سرب و روی منطقه مهدی‌آباد یکی از بزرگ‌ترین ذخایر روی دنیا را در خود جای داده‌اند. به‌زودی با راه‌اندازی واحدهای فرآوری در این منطقه، ایران یکی از قطب‌های تولید روی غرب آسیا خواهد شد.
افضلی‌پور با بیان اینکه این استان نزدیک ۶۰ درصد کاشی کشور را تولید می‌کند، ادامه داد: در حوزه صنایع کاشی و سرامیک، استان یزد به‌قدری غنی است که اکنون نزدیک ۶۰ درصد کاشی کشور در این استان تولید می‌شود. این استان در حوزه سنگ‌های ساختمانی نیز رتبه پنجم را به خود اختصاص داده است.

رئیس خانه معدن استان یزد تصریح کرد: حدود ۱۰۰ واحد فرآوری سنگ در استان یزد مشغول فعالیت هستند که به‌صورت واحدهای کوچک‌مقیاس کار می‌کنند. در مجموع می‌توان گفت این استان بر ۳ حوزه معادن فلزی، خاک‌های صنعتی و سنگ‌های ساختمانی متمرکز است و توانمندی‌های خوبی دارد. امید است که در سال جهش تولید بتوانیم به رشد فعالیت‌های معدنی یزد کمک کنیم.
افضلی‌پور در پاسخ به این سوال که برنامه ۶ ماه دوم سال جاری خانه معدن استان یزد برای رشد تولید چیست، گفت: باتوجه به شعار سال ۹۹ که «جهش تولید» انتخاب شده، برنامه‌های متعددی از سوی مسئولان استانی و ملی برای توسعه معدنکاری تعریف شده است. به‌دنبال آن بودیم که اشتغال و تولید در بخش معدن و صنایع معدنی رونق گیرد. برای این مهم، اولویت ما راه‌اندازی معادن جدید، احیای معادن متروکه، توسعه صنایع، رشد فرآوری به‌منظور ایجاد ارزش‌افزوده و جلوگیری از خام‌فروشی بوده است. او تاکید کرد: در ۶ ماه باقیمانده سال نیز با این محورها پیش خواهیم رفت تا به رشد اشتغال و تولید در استان یزد دست پیدا کنیم.

کلام آخر

استان‌های معدنی کشور همچون قم و یزد از جمله مناطقی هستند که از دیرباز در آنها فعالیت معدنی انجام شده است. قم ظرفیت‌هایی مانند تولید آهک، گچ، سنگ‌لاشه، سنگ ساختمانی، منگنز، مس، نمک آبی را در خود جای داده است. همچنین استان یزد در حوزه صنایع کاشی و سرامیک، سرب و روی و سنگ‌آهن توانمندی‌هایی دارد. به‌این‌ترتیب جایگاه استان‌های کشور در رشد و توسعه اقتصادی کلیدی است که دولت در سیاست‌ها باید به آن بیشتر بها دهد.