دورخیز بخش خصوصی برای فرآوری هماتیت‌ها
این‌روزها ضرورت انقلاب در اکتشاف سنگ‌آهن هماتیت به یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان بخش‌خصوصی تبدیل شده است.
آنها بر این باورند که می‌توان از ظرفیت سنگ‌آهن هماتیت برای تامین سنگ‌آهن مورد نیاز کشور بهره گرفت. اما آنچه باعث شده است امروز از ظرفیت‌های سنگ‌آهن هماتیت در کشور غفلت کنیم، دشوار بودن فرآوری سنگ‌آهن است. به گفته کارشناسان این حوزه، پژوهشگران توانسته‌اند از ماشین‌آلات hpgr برای فرآوری سنگ هماتیت بهره بگیرند. ماشین‌آلات hpgr با ریز و خرد کردن سنگ آهن هماتیت و رساندن آن به ۹۵ درصد سایز هدفی که باید ایجاد شود توانستند با کمترین مصرف آب غلظت سنگ هماتیت را بی‌نهایت بالا بیاورند و ناخالصی‌ها را از آن جدا و سنگ را آماده کنسانتره‌سازی کنند. درحال‌حاضر شرکت گل‌گهر کرمان جزو نخستین شرکت‌هایی است که در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده است.
پنهان ماندن ذخایر معدنی در کشور
در همین زمینه، قدیر قیافه، عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران، در گفت‌وگو با، اظهار کرد: اقتصاد معدن، نتوانسته است باتوجه به استانداردهای جهان به حد کافی در اکتشاف ذخایر معدنی موفق عمل کند، در نتیجه بسیاری از ذخایر معدنی در کشور هنوز پنهان مانده است.
وی در ادامه افزود: تجربه نشان داده است هرگاه بخش‌خصوصی به‌طور جدی با سرمایه‌گذاری خود و بدون حمایت از دولت، در بخش اکتشاف سرمایه‌گذاری کند می‌تواند به موفقیت‌های قابل توجهی دست یابد.
به گفته قیافه، سنگ آهن یا هر ماده معدنی دیگر را نمی‌توان تولید کرد، باید به این نکته دقت کرد که ۵ درصد از پوسته زمین را سنگ‌آهن تشکیل می‌دهد. کاری که معدنکاران باید انجام دهند این است که این ماده معدنی را کشف کنند. بخش‌خصوصی باتوجه به شیب مثبتی که در زمینه اکتشاف مواد معدنی گرفته است می‌تواند به ذخایر قابل ملاحظه‌ای در زمینه اکتشاف سنگ آهن هماتیت دست یابد.
عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن ایران، با بیان اینکه در زمینه فرآوری مواد معدنی آن‌گونه که باید تلاشی نکردیم، گفت: در جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد، از معدن تا فرآوری آن شرکت‌های خوبی شرکت کردند. بخش قابل توجهی از ذخایر سنگ‌آهن کشور هماتیتی هستند که اگر روی فرآوری آنها به‌درستی کار شود می‌توان به تامین سنگ‌آهن در کشور امیدوار شد و به‌طور طبیعی ارزش‌افزوده قابل توجهی نیز در کشور ایجاد خواهد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که نخستین نمایشگاه بین‌المللی زنجیره تامین فولاد و ماشین‌آلات و تجهیزات وابسته (سیمکس ۲۰۱۹) در کرمان تا چه میزان می‌تواند در اکتشاف سنگ‌آهن در کشور انقلاب ایجاد کند، گفت: باید پذیرفت که نمایشگاه‌های تخصصی، همواره کاربردی بوده‌اند چراکه فعالان بخش‌خصوصی و مسئولان دولتی به‌راحتی می‌توانند یکدیگر را ببینند و اظهارنظرهای یکدیگر را در این زمینه جویا شوند. در بسیاری از موارد این ارتباط منجر به عقد قرارداد خواهد شد.
قیافه در پایان خاطرنشان کرد: نمایشگاه کرمان می‌تواند بازخورد و خروجی مناسبی داشته باشد چراکه در استان کرمان که یکی از استان‌های معدنخیز کشور است، برگزار می‌شود. از این‌رو می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد.
هزینه بالای فرآوری سنگ‌آهن هماتیت
همچنین در زمینه ذخایر فراوان سنگ آهن هماتیتی، عباس گل‌محمدی، معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در گفت‌وگو با صمت، بیان کرد: سنگ آهن، انواع مختلفی دارد که ۳ نوع مهم آن شامل مگنتیت، هماتیت و سیدریت است. سنگ آهن هماتیت، نوعی اکسید آهن است که به‌وفور برای استحصال آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سنگ آهن در طبیعت با رنگ‌های قرمز تا قهوه‌ای و سیاه یافت می‌شود.
وی افزود: این ماده معدنی، ویژگی مغناطیسی نداشته و حداکثر می‌تواند دارای خلوص ۷۰ درصد فلز آهن باشد، در حالی که سنگ آهن مگنتیت دارای ویژگی مغناطیسی بوده و برای پرعیارسازی، بسیار مناسب است. سنگ آهن سیدریت نیز در کشورهای دارای کمبود منابع سنگ آهن و در شرایط خاصی برای استحصال آهن استفاده می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون به معادن هماتیت در کشور توجه نشده است، بیان کرد: برای سرمایه‌گذاران بخش معدنی، سهولت در سوددهی و میزان سرمایه‌گذاری کمتر برای حصول نتیجه اهمیت ویژه دارد و از آنجا که این نوع کانسنگ در بسیاری موارد به راحتی در معادن قابل فرآوری و افزایش عیار نیست، کمتر برای سرمایه‌گذاری مورد توجه قرار می‌گیرد.
این مقام مسئول با بیان اینکه فرآوری کانسنگ مگنتیت در مقایسه با کانسنگ هماتیت آسان‌تر است، افزود: سنگ آهن هماتیت برای فرآوری، هزینه بیشتری را برای استحصال فلز، به کارخانه‌های ذوب آهن تحمیل می‌کند. از این‌رو تاکنون به دلیل میزان ذخایر بیشتر مگنتیت در ایران، رغبت و تمایلی برای سرمایه‌گذاری در فرآوری معادن هماتیتی و خرید هماتیت از سوی کارخانه‌های ذوب آهن وجود نداشته است.
به گفته معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی، هزینه بالای پرعیارسازی و کارآیی پایین پرعیارسازی به دلیل مواد باطله زیاد و سنگ معدنی کم عیار در معادن هماتیت‌دار می‌تواند دلیل کم بودن توجه به هماتیت نسبت به مگنتیت باشد.
وی در ادامه، درباره ذخایر اصلی سنگ آهن هماتیت در جهان و ایران، گفت: بزرگ‌ترین و بیشترین ذخایر این نوع سنگ آهن در کانادا و امریکاست. این کشورها ذخایر چندین میلیارد تنی دارند و وجه مشخصه آنها، عیار پایین آهن و میزان بالای سیلیس و سایر ناخالصی‌هاست. به دلیل همین میزان ذخیره زیاد، دارای توجیه اقتصادی برای استخراج و ایجاد صنایع فرآوری هستند.
به گفته وی، در ایران برعکس بسیاری از مناطق روی زمین، سنگ آهن‌ها از نوع مگنتیتی هستند. از این‌رو کمتر دنبال سرمایه‌گذاری روی ذخایر و منابع هماتیتی برای اکتشاف و استخراج این نوع سنگ آهن می‌روند.
وی در ادامه بیان کرد: سنگ آهن مگنتیت، به‌دلیل داشتن ویژگی مغناطیسی، در اکتشاف و فرآوری کم هزینه‌تر است و در صورت توجه ویژه به هماتیت، در اکتشاف ذخایر جدید و فرآوری آن می‌توان از ظرفیت مناسب کشور در این زمینه بهره گرفت و این‌گونه شاهد جبران کمبود سنگ آهن مورد نیاز صنایع پایین‌دستی این معادن در آینده باشیم. توانمندی اکتشاف این ذخایر به دلیل داشتن وزن مخصوص بالا و همراهی با مگنتیت با روش‌های مختلف ژئوفیزیکی در ایران وجود دارد.
گل محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا فناوری فرآوری سنگ آهن هماتیت در ایران وجود دارد، گفت: از سال‌ها پیش برخی از شرکت‌های دولتی، خصوصی، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به اهمیت ذخایر بزرگ هماتیت در کشور، پی برده‌اند و از این‌رو طرح‌های تحقیقاتی و عملیاتی متعددی در این زمینه انجام شده که در جریان چندین مورد آن از سوی بخش دولتی، خصوصی و دانشگاهی قرار گرفته‌ایم. واحد فرآوری سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز مواردی از اقدامات برای افزایش عیار سنگ آهن هماتیتی را داشته است. این مقام مسئول در ادامه افزود: نتیجه این تلاش‌ها منجر به حصول دانش فنی و فرآوری این ماده معدنی از کانسنگ‌های همراه باطله شده است. در ابتدا روش‌های تر یا همراه با آب مورد توجه قرار گرفته بود اما به‌دلیل کمبود آب در مناطق معدنی، استراتژی فرآوری به روش خشک نیز در دستور کار شرکت‌ها و سایر دست‌اندرکاران قرار گرفت و در نهایت همانطور که در اخبار اعلام شد، در یک سال گذشته، شرکت‌های ایرانی به این توانمندی ارزشمند در مقیاس صنعتی دست یافتند. معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی با اشاره به شهرهای مختلف دارای این ذخایر سنگ آهن هماتیت، گفت: اگر توجه بیشتری به اکتشاف این ماده معدنی ارزشمند شود، استان‌های کرمان، خراسان رضوی، سمنان، زنجان، کردستان، هرمزگان، فارس و…. دارای منابع غنی این ذخایر هستند. این امکان وجود دارد که با اکتشاف این معادن، نیاز داخلی به سنگ آهن کشور تامین شود.