دومین همایش و نمایشگاه تخصصی بین‌المللی اکتشاف مواد معدنی با نگرش ویژه بر توسعه پایدار (ایران‌جیمکس IRAN GMEX) قصد دارد به طور تخصصی به حوزه اکتشاف مواد معدنی بپردازد.

این همایش ۸ تا ۱۰ بهمن امسال از سوی شرکت رستاک پاد ویژن با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان زمین‌شناسی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، سازمان نظام مهندسی، خانه معدن، شرکت ملی مس و سایر شرکت‌ها برگزار می‌شود. در این همایش مهم‌ترین و آخرین دستاوردهای شرکت‌ها در زنجیره اکتشاف، شامل شناسایی، حفاری، اکتشاف و معدن به نمایش در خواهد آمد.

اتحادیه حفاران، آماده حفاری بیشتر
درباره حضور اتحادیه در دومین نمایشگاه اکتشاف، رضا اشرف‌سمنانی رئیس اتحادیه حفاران غیرنفتی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: اکتشاف نخستین مرحله‌ای است که پس از مرحله اولیه زمین‌شناسی برای شناسایی مواد معدنی پیگیری می‌شود، از این رو پایه هر اقدام دیگری که بخواهیم انجام دهیم تا معدنی را تجهیز کنیم، اکتشاف است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری در زمینه اکتشافات نسبت به سایر اقدامات دیگر در معدن مانند تجهیز معدن و صنایع معدنی، رقم قابل توجهی را به خود اختصاص نمی‌دهد. اگر اکتشافات را نسبت به حفاری‌هایی که در کشور انجام شده، در نظر بگیریم، باید بیش از اینها اکتشافات انجام دهیم. بنابراین اتحادیه حفاران غیرنفتی برای اکتشافات بیشتر، خود را آماده کرده است. وی یادآور شد: از حدود ۲ سال گذشته، اتحادیه از نظر تجهیزات حفاری و همچنین آموزش‌هایی که حفاران باید می‌دیدند و حتی داشتن شریکان خارجی و حفاری در عمق، این آمادگی را دارد تا چندین برابر اکنون حفاری تا عمق را انجام دهد.
رئیس اتحادیه حفاران غیرنفتی ادامه داد: اکتشاف، نخستین زنجیره صنایع معدنی است اما تا پایین‌دست زنجیره، به نخستین زنجیره وابسته خواهد بود یعنی صنایع فولاد و مس به این صنعت بستگی خواهند داشت. این صنایع اهداف بلندمدت دارند، بنابراین برای این صنایع باید به سمت توسعه صحیح پیش برویم. از این رو برای اکتشافات باید اقدام‌های جدی‌تر انجام شود.
اشرف سمنانی در ادامه خاطرنشان کرد: اتحادیه‌ حفاران دستگاه‌های لازم را برای حفاری بیشتر در اختیار دارد. البته با توجه به قیمت‌هایی که اعلام شده است، مذاکره‌هایی از سوی سازمان ایمیدرو در حال انجام است تا هزینه‌های آن را متعادل کند و پیمانکاران هم در این زمینه با مشکلی روبه‌رو نشوند.
وی در پاسخ به این پرسش که دستگاه‌های لازم برای حفاری در کشور تا چه اندازه به‌روز شده‌اند، عنوان کرد: اگر در کل به موضوع حفاری نگاهی بیندازیم، در تمام کشور حدود ۵ تا ۶ میلیون متر در کشور حفاری انجام شده است که اگر بخواهیم آن را با ظرفیت بالقوه معدنی کشور بسنجیم، چندان قابل توجه نیست، در حالی که در برخی کشورهای معدنی سالی ۵ تا ۶ میلیون متر حفاری انجام می‌شود. رئیس اتحادیه حفاران غیرنفتی با اشاره به این موضوع که حفاری تابع عوامل مختلفی است، بیان کرد: حفاری از یک سو تابع دستگاه‌های حفاری است و از سوی دیگر تابع زمینه‌های اکتشافات جدید و در عمق است، از این رو برنامه‌های اکتشافی باید با حفاری همسو شود. از سوی دیگر، تامین تجهیزات و ابزارآلات برای حفاری مهم است. سمنانی ادامه داد: کاری که اتحادیه انجام داده، تامین دستگاه‌ها از خارج و ساخت برخی تجهیزات از داخل است. همزمان آموزش‌های وسیع کاربردی داده شده است تا بتوانیم با دستگاه‌های نوین حفاری کنیم که در مراحل بعدی دقت را افزایش و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و آموزش نیروی انسانی نیز جزو برنامه‌های ما است.
وی در پاسخ به این پرسش که برگزاری نمایشگاه اکتشاف تا چه اندازه می‌تواند برای شرکت‌های فعال در این حوزه مفید باشد، گفت: نمایشگاه به معنای معرفی فناوری‌های روز است. شرکت‌های مختلف، آخرین یافته‌ها و دستاوردهای خود را ارائه می‌کنند و این موضوع می‌تواند سطح دانش شرکت‌ها را افزایش دهد. از سوی دیگر باعث شناخت‌ دستگاه‌ها در این زنجیره می‌شود. این زنجیره شامل بخش‌های شناسایی، حفاری اکتشاف و معدن می‌شود. در حقیقت با نشست‌هایی که برگزار می‌شود، این شرکت‌ها نقاط قوت همدیگر را تقویت می‌کنند. در مجموع نمایشگاه می‌تواند باعث هم‌افزایی در سطح ملی در زمینه اکتشاف شود.
رئیس اتحادیه حفاران غیرنفتی در پاسخ به این پرسش که اتحادیه چه دستاوردی برای نمایشگاه دارد، گفت: یکی از برنامه‌های ما این است که شرکت‌های حفاری در نمایشگاه حضور یابند تا بتوانند توانایی‌های خود را ارائه کنند. قرار شد میزگرد ویژه‌ای برای حفاری در این همایش و نمایشگاه اکتشاف تدارک دیده شود تا در آن، دستاوردها و ظرفیت‌های کاری، مهندسی و فنی خود را مطرح کنند. سمنانی در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین مشکلات حوزه شما چیست، عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات ما این است که هزینه‌ها افزایش یافته چراکه برخی از دستگاه‌ها را از خارج وارد می‌کنیم، بنابراین تابع نرخ ارز هستیم؛ این موضوع پیمانکاران را با مشکل روبه‌رو کرده است. البته در این زمینه مذاکره‌هایی انجام داده‌ایم که قیمت‌ها تعدیل شود و پیمانکاران بتوانند به کار خود ادامه دهند. دوم اینکه برنامه‌های اکتشافی باید توسعه پیدا کنند و اتحادیه آمادگی اکتشاف بیشتر را دارد. وی در پاسخ به این پرسش که پیشنهاد شما برای اکتشاف بیشتر چیست، عنوان کرد: تعداد سازمان‌ها برای اکتشاف چندان زیاد نیست، چون آن‌قدر در زمینه اکتشاف ظرفیت داریم که اگر همه کار کنند باز کم است. موضوع این است که مقررات، قوانین و اولویت‌ها را باید براساس اکتشاف بیشتر تعریف کنیم.

برای اکتشاف بیشتر باید به عمق برویم
مهران محجوب‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی شرکت فولاد تکنیک در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: رسالت شرکت فولاد تکنیک ارائه خدمات مهندسی است که در زمینه صنعت فولاد در طراحی تا اجرای پروژه‌ها فعالیت می‌کند. اما اکتشاف بیشتر در حوزه شرکت‌های تخصصی است. البته در طرح جامع فولاد کشور شرکت فولاد تکنیک آن را تهیه کرده، به اکتشاف سنگ آهن به عنوان نخستین زنجیره فولاد نیز پرداخته است.
محجوب‌نژاد با تشریح بیشتر اکتشافات طرح جامع فولاد خاطرنشان کرد: براساس آخرین آمار پیش‌بینی زمین‌شناسی، ذخیره سنگ آهن کشور به حدود ۵ میلیارد تن می‌رسد اما ظرفیت بالفعل و ذخایر قطعی کشور حدود ۳.۲ میلیارد تن بوده است. تا سال ۱۴۰۴ تقاضا برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد وجود خواهد داشت که با ظرفیت‌های موجود ۱.۱ میلیارد تن مصرف خواهد شد و ۲.۱ میلیارد تن برای پس از افق ۱۴۰۴ باقی خواهد ماند، البته اگر با در نظر گرفتن چشم‌انداز ۱۴۰۴ کار کنیم، ذخایر ما ۱۶ سال پس از سال ۱۴۰۴ پایان خواهد یافت، به عبارت دیگر در صورتی که اکتشافات جدیدی انجام نشود، ذخایر سنگ آهن کشور تا سال ۱۴۲۰ پایان می‌یابد.
وی افزود: اما با توجه به اینکه ممکن است به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴ نرسیم، سناریوهای ۶۵، ۷۵ و ۸۵ درصد رسیدن به ظرفیت ۵۵ میلیون تن را در نظر گرفته‌ایم، از این رو به صورت تقریبی بین ۲۰ تا ۲۵ سال پس از چشم‌انداز، ذخایر سنگ آهن رو به اتمام خواهد رفت. البته اگر با همین میزان تولید پیش برویم تا ۳۰ سال آینده نیز ذخایر سنگ آهن در کشور موجود خواهد بود. معاون برنامه‌ریزی شرکت فولاد تکنیک ادامه داد: سازمان‌های مختلفی روی اکتشافات جدید سنگ آهن کار می‌کنند. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع را مورد اکتشاف قرار داده‌اند و نتایج قابل توجهی نیز به‌دست آورده‌اند.
محجوب‌نژاد در ادامه خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر در یک جمع‌بندی کلی، ذخایر جدید در پهنه‌های آهن‌خیز ایران را باید در عمق‌های پایین‌تر زمین استخراج کرد؛ حتی برخی معادن سنگ آهن در عمق یک کیلومتری زمین قرار دارند که در این صورت حفاری و استخراج، دیگر با توجیه اقتصادی همراه نخواهد بود و نرخ تمام‌شده آن افزایش پیدا می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دستگاه‌های جدیدتر استخراج در عمق را به‌صرفه‌تر نخواهند کرد، گفت: استخراج در عمق نیازمند فناوری به‌روزتر است و در این زمینه کشوری مانند روسیه پیشرفت‌های قابل توجهی کرده اما در کشور ما که سال‌ها از معادن روباز بهره گرفته‌اند، این فناوری‌ها عقب مانده‌اند. برای مثال بهره‌برداری از معادن سنگ آهن سنگان که به شکل کوه است، بسیار راحت است. از این رو به فکر دستگاه‌هایی برای استخراج در عمق نبوده‌ایم، در حالی که باید بتوانیم روی توده‌های سنگ آهن در عمق بیشتر سرمایه‌گذاری کرده و آن را استخراج کنیم. درحال‌حاضر مجموعه‌هایی مانند گل‌گهر و چادرملو روی اکتشاف‌های جدید به صورت تخصصی کار می‌کنند و مشاور خارجی می‌گیرند.
معاون برنامه‌ریزی شرکت فولاد تکنیک همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا در دومین نمایشگاه اکتشاف ‌ایران‌جیمکس حضور دارید، گفت: ما در نمایشگاه غرفه نداریم اما نماینده خود را برای تعامل با شرکت‌ها به نمایشگاه می‌فرستیم.
وی در پاسخ به این پرسش که نمایشگاه تا چه اندازه به شرکت‌ها کمک می‌کند، گفت: شرکت در نمایشگاه می‌تواند فرصت آشنایی با شرکت‌های مختلف را برای اکتشاف و دستاوردهای آنها فراهم کند.