بکارگیری سرمایه‌های خارجی در مسیر عزتمندی ملت ایران
بیژن نامدارزنگنه وزیر نفت در ادامه حضور وزرای دولت در مجلس شورای اسلامی برای ارائه عملکرد و آشنایی بیشتر نمایندگان مجلس دهم با مردان دولت یازدهم و فعالیت‌های انجام شده، دیروز به صحن علنی مجلس شورای اسلامی رفت و به ارائه گزارشی درباره حوزه نفت و گاز کشور پرداخت.
به گفته وی ذخایر اثبات‌شده نفت ایران ۱۵۸ میلیارد بشکه است که ایران را در رده سوم جهان پس از ونزوئلا و عربستان قرار داده است. وزیر نفت با بیان اینکه ذخایر گاز، ۳۴ تریلیون مترمکعب است، افزود: این مقدار ۱۸درصد از ذخایر جهان را شامل می‌شود که ایران در این زمینه رتبه نخست جهان را دارد و روسیه و قطر پس از ایران قرار می‌گیرند. وی با اشاره به میزان تولید نفت و گاز در کشور ادامه داد: در سال ۲۰۱۴میلادی ایران ۲۰۰میلیارد مترمکعب گاز تولید کرده که پس از امریکا و روسیه در رتبه سوم جهانی در تولید گاز قرار می‌گیرد و در تولید نفت پس از عربستان، روسیه، امریکا، چین و عراق در رتبه پنجم و ششم جهانی قرار دارند. وزیر نفت با اشاره به اینکه صادرات ۱۷۰هزار بشکه نفت در دولت قبل به ۲میلیون بشکه رسیده، درباره برخی انتقادات در رابطه با مناقصه‌های سربسته نفتی، تصریح کرد: بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات به خوبی بر وضعیت موجود نظارت دارند. این عضو کابینه دولت یازدهم با تاکید بر لزوم توجه به پروژه‌های پارس جنوبی گفت که در پروژه فرزاد B به هندی‌ها فرصت داده شده تا شهریور یا قرارداد را نهایی کرده و یا مناقصه در این رابطه انجام شود و نکته دیگر اینکه مسئله جمع‌آوری گازها در اولویت است. وزیر نفت در جمع نمایندگان مجلس دهم با رد انجام «مناقصات سربسته» در وزارتخانه متبوعش بر این نکته تاکید کرد که بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات به خوبی بر وضعیت موجود نظارت دارند. وی همچنین از برنامه‌های وزارت نفت درباره اصلاح شرایط زندگی مردم اطراف تاسیسات نفتی خبر داد و گفت: از رییس‌جمهور اجازه گرفته‌ایم تا از بخش اعتبارات طرح‌های نفتی و گازی برای زندگی و کارهای فرهنگی و اجتماعی و مسائل بهداشتی مردم منطقه اطراف تاسیسات نفتی هزینه کنیم. مشروح سخنان زنگنه را به نقل از خانه ملت می‌خوانید:
۵۰درصد افزایش تولید در پارس جنوبی در سال ۹۴
زنگنه با بیان اینکه زمانی که سکانداری وزارت نفت را برعهده گرفتم علی‌رغم اینکه ۱۷ فاز پارس جنوبی نیمه‌تمام و در دست اجرا و کشور با کمبود گاز روبه‌رو بود، اظهار کرد: در فصول گرم بهار و تابستان، نیروگاه‌های کشور سوخت مایع مصرف می‌کردند که شاخص وضعیت گاز کشور مقدار مصرف سوخت نیروگاه‌ها و ترکیب مصرف نیروگاه‌ها است.
وی افزود: مقدار متوسط تولید ما در پارس جنوبی در سال ۹۱ در حدود ۲۴۱ میلیون مترمکعب بوده و در سال ۹۴ به حدود ۳۵۴ میلیون مترمکعب رسیده که درواقع ۵۰درصد افزایش تولید داشته‌ایم. این عضو کابینه دولت یازدهم ادامه داد: این امر سبب شده علی‌رغم اینکه هر سال نیروگاه‌ها ۹درصد افزایش مصرف گاز دارند، در سال ۹۲ نیروگاه‌های ما ۲۷ میلیارد لیتر سوخت مایع به ارزش ۱۸ میلیارد دلار مصرف کردند و ۴۳درصد کل مصرف سوخت آنها، سوخت مایع است. وی با بیان اینکه در سال ۹۳ این مقدار ۴۳درصد به ۱۸درصد کاهش یافته است، افزود: این موفقیت بزرگی است که به‌دست آمده و سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها که در سال ۹۲ در حدود ۳۶میلیارد مترمکعب بود، سال جاری به نزدیک ۷۰ میلیارد مترمکعب می‌رسد که به طور تقریبی دو برابر شده و موفقیت بزرگی برای کشور حاصل می‌کند. صادرات نفت خام از کمتر از یک میلیون بشکه در سال ۹۲ به بیش از ۳/۸میلیون بشکه رسیده است. وزیر نفت با بیان اینکه با اجرای طرح پیمایش، مصرف نفت و گاز کاهش زیادی داشته است، اظهار کرد: تولید نفت خام در ۵ ماهه نخست سال ۹۲ در حدود ۲/۷ بشکه در روز بوده و صادرات آن کمتر از یک میلیون بشکه است که اکنون در خرداد ۹۵ و در شرایط رفع تحریم‌ها به بیش از ۳/۸میلیون بشکه رسیده و دو برابر شده است.
زنگنه افزود: تولید میعانات گازی در ابتدای کار دولت ۳۸۰ بشکه در روز بوده که اکنون به نزدیک به ۶۰۰ بشکه در روز رسیده است. وی با بیان اینکه در افزایش تولید نفت تمرکز روی میادین مشترک نفتی غرب کارون است، افزود: تولید در پایان خرداد در این منطقه به بالای ۲۰۰هزار بشکه خواهد رسید. وزیر نفت ادامه داد: در تولید پتروشیمی در شروع سال ۹۲ در حدود ۴۰/۶میلیون تن تولید و صادرات آن ۱۲/۸میلیون تن بوده که در سال ۹۴ به ۴۶ میلیون تن و صادرات آن به ۱۸/۷میلیون تن افزایش یافته و صادرات آن ۴۶درصد افزایش یافته است. این عضو کابینه دولت روحانی با اشاره به میزان گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها و خوراک آنها افزود: نرخ خوراک پتروشیمی‌ها از ۳۵ میلیون تن در سال ۹۲ به ۴۳ میلیون تن در سال ۹۴ افزایش یافته است و ما هیچگونه محدودیتی برای مصرف گاز آنها در نظر نگرفتیم.
کاهش سرمایه‌گذاری نفت در دنیا
زنگنه به تعداد دکل‌های حفاری فعال در سال ۲۰۱۴م در امریکا اشاره کرد و گفت: این میزان ۱۶۰۰ دکل بوده که در نوامبر ۲۰۱۵ به ۶۰۰ دکل کاهش پیدا کرده است و سرمایه‌گذاری نفت در دنیا نیز به شدت کاهش یافته، در واقع در بخش بالادستی تولید نفت در ۲۰۱۴م، ۶۷۰ میلیارد دلار بوده که در سال ۲۰۱۶ به ۴۴۴ میلیارد دلار رسیده است. این موارد سبب شده تا بازار آینده و وضعیت عرضه و تقاضا موجب کاهش فشار به قیمت نفت شود. وی همچنین درباره بازگشت ایران به بازار جهانی پس از تحریم‌ها گفت: در شرایط فعلی با ورود به بازار نه تنها سبب سقوط قیمت‌ها نشده‌ایم بلکه با ورود یک میلیون بشکه نفت قیمت‌ها کاهش پیدا نکرد بلکه رو به بالا نیز رفت البته واکسینه کردن بازار از مدت‌ها قبل با وجود انتقادهای برخی از دوستان موثر بوده است. زنگنه افزود: صادرات نفت ایران که قبل از دولت یازدهم ۱۷۰هزار بشکه در روز بود را تا پایان خرداد به ۲ میلیون بشکه خواهیم رساند.
جلساتی برای رفع نگرانی در قراردادها
زنگنه درباره قراردادهای جدید نفتی هم سخن گفت. به گفته وی براساس برنامه پنجم در زمینه قراردادهای نفتی یک روال وجود داشت و اجازه قرارداد بیع متقابل به شرکت نفت ارائه شده بود، یک اصولی در برنامه در رابطه با این موضوع مصوب شده که وزارت و شرکت نفت ملزم به رعایت آن هستند. همچنین موضوعاتی در این رابطه باید به تایید شورای اقتصاد برسد و سقف کلی برای تولید تعیین شده است. وی افزود: براساس قانون وزارت نفت مکلف به رعایت شرایط عمومی در قراردادها بوده و الگوی قراردادهای جدید باید به تصویب دولت برسد و در این رابطه متن مصوبه‌ای تهیه و به دولت ارسال و انتقادها در این‌باره نیز شنیده شد و ما مذاکراتی با دستگاه‌های نظارتی مانند دیوان محاسبات داشته‌ایم و با ستاد اقتصاد مقاومتی و جمعی از نمایندگان نشست‌هایی برگزار شد تا نگرانی‌ها رفع شود. زنگنه درباره بررسی قراردادهای نفتی در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: باید توجه داشت در قانون بیان نشده که قراردادهای نفتی در مجلس بررسی شود اما اگر در این موضوع قانونی تصویب و ابلاغ شود، وزارت نفت انجام خواهد داد اما باید توجه داشت برای ورود سرمایه به کشور چارچوبی لحاظ شود. برخی در این رابطه مخالفت هستند اما من مخالف نیستم. البته باید سرمایه‌ها برای عزت کشور وارد شود و باید از آنها در اولویت‌هایی مانند توسعه میادین مشترک و افزایش ضریب بازیافت نفت استفاده شود.
عمر تاسیسات ضریب بازیافت را کاهش می‌دهد
زنگنه ادامه داد: در بودجه امسال پیش‌بینی ۸۰۰میلیون بشکه نفت صادراتی لحاظ شده یعنی به ۲/۲۵میلیون بشکه نفت و میعانات گازی صادراتی دست یابیم که رقم آن برای هر بشکه ۴۰ دلار است. البته در زمینه بازاریابی اختلالاتی ایجاد و رقابت ناسالم وجود دارد. وی افزود: مشکلات شدید مالی در سال‌های گذشته در توسعه صنعت نفت مسئله ایجاد کرد که می‌توان به تاخیر در اجرای پروژه‌های پارس جنوبی اشاره کرد و نباید فراموش کرد که منابع شرکت نفت پاسخگوی نیازها نیست و این منابع براساس نفت ۱۰۰ دلاری پیش‌بینی شده بود. در هر صورت باید به موضوع کمبود سرمایه‌گذاری و همچنین بالا بودن عمر تاسیسات صنعت نفت توجه داشت، زیرا باعث پایین بودن ضریب بازیافت نفت می‌شود. وزیر نفت تصریح کرد: باید از هدررفت سرمایه جلوگیری کرد و همچنین به موضوع زیرفشار بودن منابع موردنیاز در بخش گازرسانی توجه شود. البته مفاسد مالی نیز در صنعت نفت وجود داشته و حدود ۲/۷میلیارد دلار از منابع نفتی که بابک زنجانی در آن دخیل بود به حساب کشور واریز نشده است. زنگنه گفت: مشکلاتی مانند تراکم کارکنان و مصرف بی‌رویه حامل‌های انرژی وجود دارد و اگر مصرف بهینه نداشته باشیم کشور با مشکل روبه‌رو می‌شود.
وی ادامه داد: پروژه ستاره خلیج‌فارس دچار درهم‌ریختگی بوده و حتی اگر کار را از ابتدا آغاز می‌کردیم آسان‌تر پیش می‌رفت. البته ان‌شاالله تا پایان سال به سرانجام می‌رسد؛ ضمن آنکه پژوهش برای بازیافت نفت با همکاری دانشگاه‌ها آغاز شده که یک کار ریشه‌ای برای ساماندهی پژوهش‌ها است و کارهای انستیتوی نفت در حال انجام است تا ضریب بازیافت افزایش یابد. وزیر نفت گفت: در امسال نسبت به سال قبل وضعیت منابع بهتر شده تا به طرح‌های نیمه‌تمام رسیدگی شود. براساس برنامه ۵ساله باید ۲۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت انجام شود که ۱۳۰میلیارد دلار مربوط به بخش بالادستی است که بیشترین بخش آن باید از منابع خارجی تامین شود.
پوشش گازرسانی روستاها، ۷۰درصد
وزیر نفت درباره گازرسانی به روستاها و شهرهای کوچک گفت: در سال ۹۲ پوشش گازرسانی روستاها از نظر جمعیتی ۵۵درصد بوده که این رقم در اردیبهشت سال ۹۵ به نزدیک ۷۰درصد رسیده البته برنامه‌ریزی شده تا با استفاده از تسهیلات مجلس شورای اسلامی با عنوان ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید پوشش گازرسانی کل جمعیت کشور تا پایان سال ۹۶ به نزدیک ۹۵درصد برسد. وی افزود: در حال حاضر این میزان نزدیک به ۹۰درصد است که با این اقدامات به طور تقریبی به همه مناطق کشور گازرسانی می‌شود. از ابتدای سال ۹۲ تا پایان سال ۹۴ نیز به بیش از ۶هزار و ۲۰۰ روستای جدید و ۶۰ شهر کوچک جدید گازرسانی شده است که این حرکت با قاطعیت ادامه خواهد داشت.
۱۲ قرارداد برای بومی‌سازی فناوری پالایش نفت و گاز
زنگنه درباره توسعه فناوری و پژوهش گفت: در این مدت مطالعه ۵۲ مخزن گازی و نفتی به ۹ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی ارائه‌شده، ۱۲ قرارداد برای بومی‌سازی فناوری اصلی پالایش نفت و گاز و تولید محصولات پتروشیمی و پالایشی نیز منعقد شده، همچنین ۱۰ قلم اصلی تجهیزات نفت در اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی دنبال شده که از طریق ساخت تولید ایجاد می‌شود. وزیر نفت درباره وضعیت بازار قیمت جهانی نفت با اشاره به روند نوسانات قیمت نفت در بازار جهانی و درباره بازگشت ایران به بازار جهانی نفت پس از تحریم‌ها گفت: تعادل یا نبود تعادل بین عرضه و تقاضا مهم‌ترین عامل تعیین قیمت نفت است. تولید جهانی نفت خام و میعانات گازی ۹۵میلیون بشکه در روز است که در حال حاضر حدود ۳۲میلیون نفت بشکه از سوی اوپک از نفت خام تولید می‌شود. وی ادامه داد: قیمت نفت در سال‌های گذشته به رقم ۱۰۰ دلار نزدیک شده که در آن زمان قابل پیش‌بینی بود که شرکت‌های نفتی گران‌قیمت در امریکا اقتصادی شوند از همین رو در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴میلادی امریکایی‌ها هزار میلیارد دلار در نفت‌های گران‌قیمت سرمایه‌گذاری کردند و رقم تولید که در سال ۲۰۱۰میلادی، یک و نیم میلیون بشکه بود را در سال ۲۰۱۴میلادی به ۵/۲ میلیون بشکه رسانده‌اند.
لزوم ظرفیت‌سازی برای تولید نفت
این عضو کابینه دولت یازدهم ادامه داد: حیاتی‌ترین مسئله در پسابرجام ظرفیت‌سازی برای تولید نفت است وگرنه بازارهای جهانی از دست می‌رود و این در موازنه قدرت در منطقه به زیان ما خواهد بود و به مخازن آسیب می‌رسد.
وی گفت: براساس تجربه اگر بخش نفت فعال شود علاوه بر درآمدزایی بخش‌های دیگر اقتصاد نیز فعال می‌شوند و نباید فراموش کرد در روزی که عسلویه فعال بود بسیاری از پیمانکاران مشغول به کار بودند، بنابراین با همدلی و اعمال مدیریت صحیح و همچنین نظارت و حمایت مجلس شورای اسلامی باید به توسعه صنعت نفت توجه شود. درباره استخراج نفت در شمال نمی‌توان با آزمون و خطا کار کرد، تولید نفت در دریای خزر اهمیت زیادی ندارد. زنگنه ادامه داد: استخراج نفت جزو برنامه‌های وزارت نفت است و باید توجه داشت عمق بخش‌های نفتی دریای خزر بیش از ۶۰۰ متر ارتفاع دارد و نمی‌شود در این رابطه با آزمون و خطا کار کرد و موضوع با کار کردن در خشکی متفاوت است و در صورت کم‌توجهی امکان آلودگی دریا تا ۳۰سال وجود دارد. وی گفت: از نظر ما تولید نفت در دریای خزر در حال حاضر خیلی اهمیت ندارد. البته حضور حاکمیتی و کسب تجربه در رابطه با انجام کارهای دشوار در حوزه صنعت و نفت در منطقه خزر، مدنظر است و نباید فراموش کرد که کار کردن در دریای خزر از خلیج‌فارس دشوارتر است. وزیر نفت افزود: توسعه گازرسانی باعث می‌شود نیاز به گازوئیل و نفت کوره از بین برود و در جاهایی نفت کوره‌ای تخصیص داده نمی‌شود که امکان قاچاق وجود داشته باشد.
زنگنه با اشاره به توجه به طرح پیمایش در وزارت نفت گفت: براساس طرح پیمایش، به کامیون‌ها و اتوبوس‌های بین‌شهری براساس بارنامه سهمیه ارائه شد و نسبت به سال قبل مصرف انرژی در این زمینه حدود ۹درصد کاهش یافته که موفقیت بزرگی است و ان‌شاالله با لحاظ موضوع در زمینه اتوبوس‌های داخل شهری صرفه‌جویی بیشتری می‌شود.
نبود تعادل، نفت را به زیر ۳۰ دلار رساند
زنگنه تصریح کرد: عربستان نیز با خارج شدن ایران از بازار جهانی به علت تحریم‌ها در سال ۲۰۱۱م تولید خود را از ۹/۳میلیون بشکه به ۱۰/۵میلیون و پس از آن به ۱۱/۵میلیون بشکه رساند. عراق نیز تولید خود را از ۲/۶میلیون بشکه به بیش از ۴میلیون بشکه در روز افزایش داده است، این موارد سبب شد تا نبود تعادل بین عرضه و تقاضا به مقدار حدود ۲میلیون بشکه در روز ایجاد شود بنابراین قیمت نفت از ۱۰۰ دلار به کمتر از ۳۰ دلار رسید. وی یادآور شد: با گذشت ۲سال از شروع فرآیند کاهش قیمت نفت، هم‌اکنون به دو دلیل عمده افزایش تقاضای جهانی و نیز کاهش تولید نفت‌های گران‌قیمت، وضعیت در حال تغییر است و البته حکایت از عبور ایران از این بحران دارد. وزیر نفت برآوردهای دبیرخانه اوپک را یادآور شد و گفت: براین اساس در سال ۲۰۱۶م، ۱/۲ میلیون بشکه در روز تقاضا نسبت به سال ۲۰۱۵م افزوده خواهد شد و در سال ۲۰۱۶م، تولید۷۰۰هزار بشکه نفت غیراوپک کاهش پیدا می‌کند، بر این اساس ۱/۸ میلیون بشکه به نفع ایران در بازار جهانی ایجاد می‌شود.
توزیع بنزین یورو ۴ در ۷ کلانشهر
وی با اشاره به اینکه در ۷ کلانشهر بنزین با استاندارد یورو۴ توزیع می‌شود، اظهار کرد: فرآورده‌های غیراستاندارد را از اختلاط با بنزین حذف کرده‌ایم و تولید بنزین یورو ۴ را به ۲۵میلیون لیتر افزایش داده‌ایم.
وزیر نفت ادامه داد: توسعه پالایش در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی کشور است، مهم‌ترین اولویت دولت است که امیدواریم تا پایان امسال فاز نخست آن در مدار قرار گیرد.
وی با بیان اینکه اگر فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در مدار قرار بگیرد، دیگر نیازی به واردات بنزین نداشته و حتی به صادرکننده بنزین با کیفیت عالی تبدیل می‌شویم، افزود: پالایشگاه آناهیتای کرمانشاه و پارس شیراز در برنامه کار وزارت نفت است و تا آنجا که برای وزارتخانه ممکن باشد، به سرمایه‌گذاران به منظور تشویق به سرمایه‌گذاری تخفیف داده می‌شود و با جذب فاینانس افتتاح این دو پالایشگاه دنبال می‌شود. زنگنه افزود: به ۸ پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای از سوی بخش خصوصی مجوز داده‌ایم. برای پالایشگاه میعانات گازی در منطقه عسلویه نیز پیش‌بینی شده که ۴۸۰ هزار بشکه ظرفیت تولید ایران بالا رود. در واقع با این اقدامات در ۴ سال آینده میعانات گازی برای صادرات نخواهیم داشت و همه میعانات که در آن زمان به یک میلیون بشکه از فاز پارس جنوبی خواهد رسید در پالایشگاه‌های داخلی مصرف می‌شود. با این مجموعه از ۱/۷ فعلی به نزدیک ۳ میلیون بشکه در روز خواهیم رسید.
بهره‌برداری از پتروشیمی‌ها تا سال ۹۶
وی با بیان اینکه امسال یک سال استثنایی برای پتروشیمی کشور است، افزود: تا سال ۹۶ تعداد زیادی از پتروشیمی‌های کشور به بهره‌برداری می‌رسند و تاکنون پتروشیمی لرستان و مهاباد به بهره‌برداری رسیده‌اند و مقدار تولید ما را به ۵/۷ میلیارد دلار در سال ۹۰ افزایش می‌دهد. زنگنه با بیان اینکه خیز وزارت نفت برای دو برابر کردن تولید پتروشیمی در پایان برنامه ششم توسعه است، افزود: مقرر شده تولید را از ۲۰ میلیارد دلار به ۴۰میلیارد دلار در پایان برنامه ششم توسعه برسانیم.